࿑ སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་དྲུག་གི་ཁྲིམས་འགལ་གྱིས་ལས་ཉེས་འོག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའིབཅའ་ཁྲིམས་སྦོ་ལུག་པ་སླར་གསོའི་ཆེད་བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ནས་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་བསྐོང་དགོས་པ།

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་གཅིག་གི་ཁྲིམས་བཟོའི་འགན་ཁུར་བླངས་ནས་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ནང་ལེའུ་བཅུ་གཅིག་དང་དོན་ཚན་ ༡༡༥ ཡོད་པ་ནས།

དེ་ལས་མང་བ་། “བཀའ་སྤྱི་གཉིས་ནས་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་བསྐོང་དགོས་པ” »

ཡེ་ཤེས།

དང་པོ། ཞུན་ཡང་། 

ཁས་ཉིན་ཞུན་ཡང་ལ་ཐོན་པ་དང་། དེ་རུ་ཞག་མ་གཅིག་དང་ཉིན་ཕྱེད་ཅིག་ལ་བསྡད། གནས་དེའི་གནམ་གཤིས་རློན་ཆེ་ཞིང་ཚ་བ་དྲག་པོ་ཡོད་པ་དང་། སའི་མཐོ་ཚད་ལ་མཚོ་ངོས་ལས་སྨི་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་ལས་མེད། ང་ནི་མཚོ་ངོས་ལས་སྨི་བཞི་སྟོང་ཙམ་ཡོད་པའི་མཐོ་སྒང་ནས་སླེབས་པ་ཡིན་ཡང་། གནས་འདིའི་མཐོ་ཚད་དང་གནམ་ཟླ་ཤིན་ཏུ་ལུས་སེམས་གཉིས་ལ་འཕྲོད་པ་ཞིག་བྱུང་། ག་ས་གང་དུ་སྡོང་བོ་དང་མེ་ཏོག་སོགས་སྔོ་ལྗང་ལྗང་གི་སྐྱེ་དངོས་ཀྱིས་ཁེངས་ནས་ཡོད་པའི་ཁར། རླུང་བུ་ཡང་ཁ་རླངས་ལྟ་བུ་ཡིན་པའི་གནམ་གཤིས་འཇམ་པོ་དེས་མི་ལ་བག་ཕེབས་དང་ཁམས་དྭངས་པའི་སྣང་བ་སྟེར་བས། རྗེས་མར་གནས་འདི་ནས་འདུག་རྒྱུ་བྱུང་ན་སྙམ་པའི་བསམ་པ་ཡང་སྐྱེས། 

དེ་ལས་མང་བ་། “སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླར་བསྐྱོད་པ།” »

ཆབ་མདོ་ངག་ཕུན།

དེ་རིང་ངས་དྲིན་ཅན་གྱི་ཨ་མ་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་གླེང་བར་འདོད་ཅིང་། དེ་ཡང་ང་སྡོད་སའི་གནས་ནི་མདོ་སྟོད་ས་ཡི་ཐིག་ལེ་ཆབ་མདོ་དགེ་ལྡན་བྱམས་པ་གླིང་ཞེས་གྲགས་པའི་ས་ནས་མི་ལི་ ༤༠ ཡོད་པའི་ངོམས་རྒྱུད་ལ་ཡིན་པ་དང་། ངོམས་ཆུ་ནི་ཧོར་ཚོའི་ཁོངས་སྒང་རུ་བྱང་མཐའི་ས་གསང་ཆུ་གཞུང་དང་། གསེར་ཚ་བྱ་ཟེའི་ཁོངས་དམུ་ཐའི་ས་དམུ་གཞུང་གཉིས་ཀྱི་ཆུ་གསང་ཆུ་དང་། དམུ་ཆུ་གཉིས་འདྲེས་ནས་འབབ་པའི་སྐྱི་ལྕགས་ཟམ་བརྒྱུད་འོང་པར་ངོམས་ཆུ་ཞེས་གྲགས་པའི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་དེ་འདིའི་འབབ་རྒྱུན་ལ་ཆགས་ཡོད་ཅིང་། ཆུ་བོ་དེ་ནི་དུས་ཚོད་ལ་འཕོ་འགྱུར་ཇི་ལྟར་ཕྱིན་རུང་ངལ་མེད་དལ་གྱིས་འབབ་བཞིན་ཡོད། ཆུ་བོ་དེ་ཉིད་རྒྱུགས་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་འགྲོ་དུ་མའི་སྐོམ་པ་སེལ་བའི་ཕན་ཐོགས་རླབས་ཆེན་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ནི་བརྗོད་ག་ལ་དགོས། ཆུ་བོ་དེ་ཉིད་ལ་ང་སྙིང་ནས་དགའ་སྣང་ཆེན་པོ་ཡོད།  

དེ་ལས་མང་བ་། “དྲིན་ཅན་ཨ་མ་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ།” »

– རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།

              དང་པོ།  ༼ དེབ་དང་འཕྲད་ཚུལ།༽

<<སེམས་ཁྲལ་མ་བྱེད་སྤྲོ་ཐུང་བྱོས>> ཞེས་པའི་དེབ་འདི་ཟླ་གཅིག་གོང་ལ་བདག་གིས་ << འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ>> བཀླགས་པའི་མྱོང་བ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་བྲིས་པའི་ལེགས་སྐྱེས་སུ་ང་ལ་གནང་བྱུང་། སྐབས་དེ་དུས་ང་ཞི་བདེའི་གྲོང་ལ་ཡོད། གཡས་གཡོན་ན་དྲྭ་མི་བཟང་བས། ཞོགས་པ་སྔ་མོ་ཞིག་ལ་འཚིག་ཇ་ཁང་ཞིག་ཏུ་སོང་ནས་ངས་གློག་འཕྲིན་ནས་ཕབ་ལེན་བྱས། དགོངས་མོ་ནང་ལ་ཡོང་ནས་དེབ་གྱི་སྔོན་གླེང་ནས་ཀློག་འགོ་བཙུགས། ད་གཟོད་རྩོམ་པ་པོ་ཨ་ཇན་བྷི་རམ་ལགས་དང་རྒན་པད་མ་ཚེ་དབང་གཉིས་ཀ་ངོ་ཤེས། རྩོམ་པ་པོ་དང་སྒྱུར་པ་པོ་གཉིས་ལ་མཚོན་ན། ཨ་ཇན་ནི་ཉམས་ལེན་པ་དང་། བསམ་བློ་བ། རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་རེད་ལ། རྒན་ཚེ་དབང་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་བ་དང་། ལོ་རྒྱུས་མཁན། སྐད་ཡིག་མང་པོ་ལ་མཁས་པའི་མི་ཞིག་ཡིན་དུས། ཁ་དཔེ་ལ། “དེབ་རེ་ཀློག་ན་མི་ཆེན་རེ་འཕྲད་”ཞེས་པ་ལྟར་དེ་རིང་ཡང་ལས་སྐལ་བཟང་བས་རྒན་རབས་པ་གཉིས་ངོ་ཤེས།།

དེ་ལས་མང་བ་། “<>ཞེས་པ། བཀླགས་པའི་མྱོང་བ་ཐུང་ཐུང་།” »

ནམ་མཁའ།

སྐུ་ངོ་ཀུན་དགའ་བཀྲ་ཤིས་ལགས་ཀྱིས་འདེབས་འཛུགས་བྱས་བའི་ཆབ་སྲིད་གླེང་མོལ་གྱི་ཤེས་བྱའི་ལྡུམ་ར་ཞིག་ཡོད། ཕྲན་ཀྱང་ཤེས་བྱའི་ལྡུམ་ར་དེའི་ནང་གི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པའི་མེ་ཏོག་སྣ་བརྒྱ་བཞད་པ་ལ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་མཁན་གྱི་སྦྲང་མ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡིན། སྐུ་ངོ་ལགས་ཀྱིས་ཤེས་བྱའི་ལྡུམ་ར་དེའི་ནང་དུ། གསར་དུ་བཞད་པའི་འདབ་མ་སྟོང་ལྡན་གྱི་མེ་ཏོག་པད་མ་དཀར་པོ་ཞིག་སྟེ། ཡིད་སེམས་འགུལ་བའི་འཕྲུལ་དེབ་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་སངས་རྒྱས་བྱོན་པ་ཟེར་བ་དེ་གདན་འདྲེན་ཞུས་སོང་། གཤོག་རྩལ་གཉོམ་ཡང་མེ་ཏོག་སྣ་བརྒྱ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་མཁན་གྱི་སྦྲང་མ་ཞིག་ལ་མཚོན་ནས་བཤད་ན། གནམ་འཕངས་གཅོད་པའི་གཤོག་རྩལ་མེད་ན་ཡང་། མཐའ་སྐོར་གྱི་མེ་ཏོག་གི་སྦྲང་རྩི་ལ་རོལ་འདོད་པ་ནི་ཆོས་ཉིད་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས། གསར་དུ་བཞད་མ་ཐག་པའི་མེ་ཏོག་པད་མ་ལྟ་བུའི་དེབ་དེ་རེག་ཨེ་ཐུབ་ལ་འབད་བརྩོན་བྱས་ཀྱང་།  དེ་རིང་བར་དུ་རེག་མ་སོང་པས་ཕྲན་གྱིས་འདིར་སྐུ་ངོ་མཆོག་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་རྣམ་ཐར་གསར་བསྒྲིགས་བཀླགས་པའི་འཆར་སྣང་།” »

སྒོ་བུ་ཤ་བོ་ཚེ་རིང་།

རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་ཆོས་པ་རྣམ་དག་ཅིག་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་མི་གསོད་ལག་དམར་ཞིག་ཡིན། རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་གྲུབ་ཐོབ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་སྒྱུ་མ་སྟོན་མཁན་ཞིག་ཡིན། རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་སྐད་གཉིས་སྨྲ་བ་ཞིག་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་གླུ་བ་ཆང་འཐུང་ཞིག་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “རྭ་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།” »

གཡང་ཕྱུག་མཚོ།

རྒན་པདྨ་ཚེ་བརྟན་ཁོང་གློ་བུར་ང་ཚོ་དང་གཏན་དུ་གྱེས་ནས་དགུང་ཞག་ཞེ་དགུ་ཚང་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་འདིར། ཁོ་མོ་ནི་རྒན་ཁོང་གིས་དྲིན་གྱིས་བསྐྱངས་པའི་འཁྲབ་སྟོན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས།རང་ཉིད་ལོ་ན་ཆུང་དུས་ནས་རིམ་པར་རྒན་ཁོང་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་སོང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་ཕྱིར་དྲན་བྱེད་ཞོར།དྲན་པའི་སྣང་ངོར་བག་ཆགས་ཅུང་ཟབ་པའི་འདས་དོན་འགའ་རེ་བརྒྱུད་ནས་ཁོང་ལ་རྗེས་དྲན་ཞུ་སྙིང་འདོད། འདི་ཡང་ཁོང་གི་བཀའ་དྲིན་མཚོན་ཕྱིར་ཡིན་པ་ལས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྙེད་གྲགས་གང་གི་ཆེད་དུ་མ་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “ངའི་སེམས་ཁོང་གི་རྒན་པདྨ་ཚེ་བརྟན” »

རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།

< སྤྱི་བཤད། >

རྒན་པདྨ་འབུམ་གྱིས་བརྩམས་པའི་སྒྲུང་རིང་<< འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ>> ཞེས་པའི་གསར་ཐོན་གྱི་དེབ་འདི་ངའི་གྲོགས་པོ་ཞིག་གིས་རྡ་ས་ནས་ཉོས་ཏེ་ང་ལ་ལེགས་སྐྱེས་སུ་གནང་བྱུང་། མ་གཞི་ནས་ངས་རྒན་པད་མ་འབུམ་གྱི་གཏམ་བཤད་དང་། བརྩམས་ཆོས་གཞན་མང་བོ་ལ་བལྟས་མྱོང་ཡོད། ད་ལོ་ང་ཚོ་ཚང་མ་དགའ་དགོས་པ་ཞིག་ལ། འཇམ་ལམ་ཁྲ་མོ་ཟེར་བའི་སྒྲུང་རིང་ཞིག་གསར་ཐོན་བྱུང་འདུག དེའི་ཐོག་ནས་རྒན་ལགས་ཀྱིས་མི་རིགས་ཞིག་གི་ཤེས་རིག་དང་འབྲེལ་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་རིག་པའི་ལས་དོན་ལ་ད་དུང་སྔར་བཞིན་དགའ་སྣང་དང་འབད་པ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་བོ་རེད་ལ། ང་ཚོ་མི་རབས་གཞོན་པ་ཚོས་རྒན་ལགས་ལ་ཁ་དྲོ་བཀྲ་ཤིས་ཞེས་ཞུ་ན་འདོད།

དེ་ལས་མང་བ་། “འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ་བཀླགས་པའི་མྱོང་བ་ཐུང་ཐུང་།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།

སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅོ་ལྔ་པའི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་དང་པོའི་ཐོག་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་གསུམ་པ་ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་ནས་མང་གཙོའི་གཞུང་ལུགས་སམ་མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་།༼ Democracy Theory ༽ དང་མཐུན་པའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱིས་ཐ་སྙད་། ༼ ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་། Republic ༽ ༼ དེ་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་། ༽ ལ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་འདུག་པ་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ཟེར་བའི་ཐ་སྙད་དེ་མང་གཙོའི་གཞུང་ལུགས་སམ་མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་། ༼ Democracy Theory ༽ དང་མཐུན་མིན་ཐེ་ཚོམ་ཆེན་པོའི་ནང་ལྷག་པ་ནས་མང་གཙོ་དང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལ་འགན་འཁུར་ནས་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་བསམ་ཚུལ་འདིར་གསལ་སྟོན་བྱ་འདོད་བྱུང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ལ་དཔྱད་པའི་གཏམ།” »

དུར་བྱང་།

ཐོག་མའི་སྐད་ཆ་འགའ།

ཉེ་ཆར་ཨ་རིར་ཡོད་པའི་ཀུན་གླེང་ཐད་གཏོང་ལས་རིམ་ནང་དུ་སྒྲུང་རིང«འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ»འི་རྩོམ་པ་པོ་ཨ་ཁུ་པདྨ་འབུམ་ལགས་ལ་བཅར་འདྲི་ཞིག་འདུག་པ་དེར་ཐེངས་འགར་ཉན་པ་ཡིན། རྩོམ་པ་པོའི་ལན་འདེབས་ཁག་ཅིག་ལས་གསལ་ཆ་བྱུང་བ་ནི། ཁོ་བོས་<<འཇའ་ལམ་ཁྲ་མོ>>འི་མཚོན་དོན་ལ་དམར་གཞུང་གི་རྟགས་ཤིག་བརྒྱབ་པ་དེ་ཏག་ཏག་སྒྲུང་རིང་གི་དོན་རྩ་ལ་འཇུས་འདུག ཚིག་རྩ་ནས་བཟུང་འདུག ཐད་གར་ཐོང་རྩ་ནས་བསྒགས་འདུག་ཨང་སྙམ་བཞིན་རང་ཉིད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལའང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་འདོད། 

དེ་ནི་སྒྲུང་གི་བྱུང་རབས་ཁོ་ན་དམིགས་འཛིན་གྱིས་ཀློག་མཁན་དག་ལ་འགྲམ་ལྕག་ཚ་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་བཞུས་པ་རེད་ལ། བརྗོད་བྱའི་སྙིང་བོར་དམར་འཇུ་བྱེད་མཁན་བདག་འདྲ་ལ་བསམ་བཞིན་མ་ཡིན་པའི་བདེན་ཁ་ཨེན་ཙམ་བྱིན་པར་སོང་རྩོམ་པ་པོ་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ།

དེ་ལས་མང་བ་། “དགྲ་བོ་ལ་བསྟོད་གླུ་བླངས་པའི་སྒྲུང་རིང་ <> བསྐྱར་དུ་གླེང་བ།” »

གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས་།

༡ མང་གཙོ་། Democracy ༢ མང་གཙོའི་གཞུང་ལུགས་། Democracy Theory ༣ མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་། Three Pillar of Democracy ༡ ཁྲིམས་བཟོ་སྡེ་ཚན་། Legislature ༢ འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་། Executive ༣ ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་། Judiciary བཅས་གོང་གི་སྡེ་ཚན་འདི་གསུམ་འགན་དབང་འདྲ་མཉམ་ཐ་དད་དུ་གནས་ནས་ ༼ Responsible Answerable and Check and Balance System ༽ མགོ་དང་འཇིང་པ་ལྟ་བུ་ནམ་ཡང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནས་གཅིག་གི་གཅིག་ལ་འགན་བཀུར་དགོས་པ་དང་། གཅིག་གི་གཅིག་ལ་ལན་རྒྱག་དགོས། བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣ ནང་གསལ་བའི་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་མེད་པ་དང་། ཁྲིམས་ཞིབ་ཆེ་བའི་ལས་ཚབ་ཡང་རིང་མིན་བགྲེས་ཡོལ་ལ་ཕེབས་རྒྱུ་ཡིན་པ་ནས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཅིག་ལས་མེད་པ་ནས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལས་དོན་དང་མི་མང་གི་བདེ་སྡུག་ཞུ་རྒྱུ་སོགས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་དོན་མང་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་འགག་འགྲོ་བ་ནས་འདིའི་འགན་ཆ་ཚང་ཁྲིམས་བཟོ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ལ་ཡོད་པ་དེ་ཡང་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་པ་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “མང་གཙོ་ཁྲིམས་ཀྱིས་དབང་བསྒྱུར་འོག་འཚོ་ཐུབ་པ་ལ་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་འགན་དབང་འདྲ་མཉམ་ཐ་དད་དུ་གནས་དགོས་པ།” »