རི་ཆར་ཌི་ ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་དང་ཀླད་པའི་ཚན་རིག་བར་གྱི་ཞིབ་འཇུག

བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཡོད་མཁན་ཚོས་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྟེང་ནས་མིའི་སེམས་ཁམས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་པར་འདོད་པ་དང་། དེང་རབས་ཚན་རིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་མཁན་ཚོས་མིའི་ཀླད་པའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་བྱེད་ལས་དེ་ང་ཚོའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་ཁྱད་ཆོས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པར་འདོད། ཝི་སི་ཀོན་སིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སློབ་དཔོན་རི་ཆར་ཌི་ ཌལ་ཝི་སོན་ (Dr. Richard Davidson) ནི་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་པ་དང་ཁོང་ཚོའི་ཀླད་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་མིའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་ནུས་
སྟོབས་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་མཁན་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན།

སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་ནུབ་ཕྱོགས་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་གཉིས་ཀར་དོ་སྣང་སླེབས་ཚུལ་དེ། གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་རང་ཉིད་ཀྱི་ལོ་ངོ་མང་པོའི་རིང་གི་ཀླད་རྩའི་ཚན་རིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ལ་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད། ཁོང་དེ་སྔ་ཧར་ཝར་ཌི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན་སྐབས། ཤར་ཕྱོགས་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པར་དོ་སྣང་སླེབས་ཏེ་ ༡༩༧༠ པའི་ལོ་རབས་ནང་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིར་བསྐྱོད་ཀྱིས་དེར་སྒོམ་སྒྲུབ་བསྙེན་མཚམས་ལ་སྡོད་ཞུགས་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ནས་བཟུང་ཁོང་ཝི་སི་ཀོན་སིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་དང་ཞིབ་འཇུག་པར་གྱུར་པ་དང་། སྒེར་ངོས་ནས་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་བྱས་པའི་ཉེར་ལེན་གྱིས་ རང་ཉིད་ལ་ངན་གྲགས་རྒྱས་ཞིང་ལོ་མང་པོའི་རིང་སྤྱི་ཚོགས་ནས་ལོགས་ཀར་ཐོན་དགོས་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་བྱས་པའི་མྱོང་གོམས་བརྒྱུད་ཁོང་གི་བསམ་བློར་སྐྱོ་སྡུག་ (anxiety) དང་ཡིད་ཞུམ་ (depression) ལྟ་བུའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ཚོར་སྣང་དང་ལུས་ཁམས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་དཔྱད་གཞི་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུའི་འདོད་བློ་དེ་སྔ་ནས་སྐྱེས་ཡོད།

སེམས་ཁམས་སྐོར་ལ་སྤུས་དག་ཅིང་གྲུབ་འབྲས་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལོ་མང་བྱས་མཐར། ཁོང་ནི་སེམས་ཁམས་དབང་རྩའི་གནས་ ལུགས་ལ་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་པའི་དབང་རྩ་་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་གི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་དང་དེའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་མཁན་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་། དེ་འབྲེལ་དཔྱད་རྩོམ་༢༥༠ དང་དཔེ་དེབ་ ༡༣ ལྷག་རྩོམ་འབྲི་གནང་ཞིང་གཟེངས་རྟགས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགའ་མང་པོ་རེག་མྱོང་ཡོད། ཁོང་གིས་དེང་སྐབས་ཝེ་སི་རྨན་ཀླད་རིས་དང་བྱ་སྤྱོད་ཚོད་ལྟ་ཁང་ (Waisman Laboratory for Brain Imaging and Behavior) གི་འགན་འཛིན་ལས་འཁུར་གནང་བཞིན་ཡོད་ཁར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་དེང་གསར་འཕྲུལ་ཆས་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་ཀླད་པའི་བྱེད་ལས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་སྐད་གྲགས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་དང་ཆེ་བ་བཏོན་ཏེ་ཚན་རིག་གི་ལག་ཆ་ཕུལ་བྱུང་བརྒྱུད་ནས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཉིང་བཅུད་ལ་བརྟག་དཔྱད་རབ་དང་རིམ་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

དེང་རབས་ཚན་རིག་པ་དང་ནང་ཆོས་ཀྱི་བར་འབྲེལ་མོལ་བྱེད་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་སེམས་དང་ཚེ་སྲོག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་(Mind and Life Institute) ཞེས་པ་དེ་ཡིན། ཞིབ་འཇུག་ཁང་འདི་ནི་༧ གོང་ས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚན་རིག་པ་ཁག་ཅིག་གིས་དེང་རབས་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་བར་འབྲེལ་འཛུགས་ཞིབ་འཇུག་ལས་གཞི་སྤེལ་ཆེད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལོའི་ནང་དབུ་འཛུགས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ༧ གོང་ས་མཆོག་ནང་ཆོས་ལ་མཁྱེན་ཡོན་རྒྱས་ཤིང་དེང་རབས་ཚན་རིག་ལ་དགའ་མོས་ཆེ་བའི་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་ དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་དུ་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་བར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བགྲོ་གླེང་གི་ལས་རིམ་འདིའི་དབུ་བཞུགས་གཙོ་སྐྱོང་མཁན་གནང་དང་གནང་མུས་ཡིན་ལ། སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་ཡང་ལོ་རེའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འདིའི་ཚོགས་ཞུགས་པ་གཙོ་གྲས་ཤིག་ཡིན། ཐེངས་རྗེས་མའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་དེ་སེམས་ཁམས་དང་དབང་རྩ་རིག་པ། བློ་སྦྱོང་བཅས་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་ཏེ་དམིགས་པ་དང་དྲན་པ།སེམས་ ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞི་སྟེང་རྒྱ་གར་རྡ་རམ་ས་ལར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ཟླ་༤ བའི་ནང་འཚོགས་འཆར་ཡོད་པ་རེད།

སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་གྱིས་ཚན་རིག་པས་མིའི་ཀླད་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ལ་གཞི་རྩའི་འགྱུར་བ་ཐེབས་པར་བྱས་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༣ ལ་ཁོང་དང་ཞིབ་འཇུག་ལས་རོགས་སྐོར་ཞིག་གིས་ཟླ་བ་གཉིས་རིང་གི་ནང་པའི་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་ སྟེང་ནས་སྐྱོན་ལྷད་མེད་པའི་སེམས་ཚོར་དང་འབྲེལ་བའི་ཀླད་པའི་ (མགོ་ཡི་མདུན་ངོས་ཀླད་པའི་རྒྱ་དར་ལ་བསྒུལ་སྐུལ་བྱེད་པ) བྱེད་ལས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་པ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད། ཐོག་མར་ཉམས་མྱོང་ལྡན་པའི་སྒོམ་རྒྱག་མཁན་གྱི་ཀླད་པའི་རྒྱ་དར་གྱི་བྱེད་ལས་ཀྱི་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་དང་ཁྱད་པར་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱས་ཏེ་སྒོམ་རྒྱག་མཁན་གསར་པ་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཀླད་པའི་འགྱུར་བ་ཐེབས་སླ་བའི་སྐོར་ར་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་བྱུང་བ་ནི་ཆེས་ཐོག་མའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁོང་གི་ཚོད་ལྟ་ཁང་གིས་བོད་ ཀྱི་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་པ་ཚོའི་ཀླད་པར་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང་ཁོང་ཚོ་ནི་ཚད་མཐོར་སླེབས་པའི་སྒོམ་ཉམས་ལེན་ བྱེད་མཁན་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། འདི་ལྟ་བུའི་ཞིབ་འཇུག་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀླད་པ་ཡིས་སྦྱོང་བརྡར་བརྒྱུད་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་བྱེད་ལས་དང་ཆགས་ཚུལ་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ལུགས་ར་སྤྲོད་བྱས་པ་དེས་ཀླད་པའི་མཉེན་ཆའི་ (plasticity) ཕྱོགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཆེན་པོ་ཞིག་བཞག་ཡོད། འདི་ལྟའི་ཞིབ་འཇུག་ལ་ ༧ གོང་ས་མཆོག་རང་ངོས་ནས་ ཐུགས་སྨོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་གནང་བར་བརྟེན། མི་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེ་དང་སྨ་ཐིའུ་ རི་ཀར་ཌི་(ཞིང་གཤེགས་དིལ་མགོ་མཁྱེན་བརྩེ་རིན་པོ་ཆེའི་སློབ་མ ) ལྟ་བུའི་ཉམས་ལེན་པ་གང་མང་ཞིག་སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་རིམ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་གི་ ཡོད།

སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱིས་བྱམས་སྙིང་རྗེ་དང་བཟོད་སྒོམ་བཅས་ཀྱི་ཚོར་ཤེས་དབང་རྩའི་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པར་ དམིགས་ཏེ་ཕེ་ཊི་རྫར་ལྟེ་གནས་(Fetzer Institute) ཀྱིས་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་གཉིས་དང་ཕྱེད་ཀའི་རོགས་དངུལ་འབུལ་གཏོང་བྱས་ཡོད། ཁོང་གི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་འདི་དག་གིས་དབང་རྩ་རིག་པ་ཡིས་དུས་རྒྱུན་གྱི་ནད་རིགས་དང་སེམས་ཁམས་ཀྱི་དངངས་སྐྲག སྐྱོ་སྡུག ཡིད་ཞུམ་བཅས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་ལས་བརྒལ་ཏེ། ནད་གཞི་མེད་པ་ཙམ་གྱིས་བདེ་ཐང་ཡིན་ཟེར་བ་མི་འདོད་པར་ འཕྲོད་བསྟེན་ཐོག་ལྟ་ཚུལ་གསར་པ་ལུགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་འདོན་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་གི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་ཁག་གིས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་པ་ཚོས་དུས་རབས་མང་པོའི་རིང་ཉམས་ལེན་བྱས་ཤིང་མིའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ཡར་རྒྱས་གོང་ མཐོར་གཏོང་བར་དམིགས་པའི་བློ་སྦྱོང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་ལག་ལེན་ལ་ཚད་མཐོའི་གདེང་འཇོག་དང་དེ་དར་སྤེལ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་ བྱས་ཡོད། ཕེ་ཊི་རྫར་ལྟེ་གནས་གྱི་རོགས་དངུལ་ནི་སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ཏེ་མལ་ཌི་སིན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་པའི་ཝི་སི་ ཀོན་སིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་ཝེ་སི་རྨན་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཁོངས་སུ་བདེ་སྟེར་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་ (Center for Creating a Healthy Mind) ཞེས་པའི་སྣ་འཛོམས་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཤིག་འཛུགས་འཆར་ཡོད་པ་དེར་ལེགས་སྐྱེས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཞིག་ཡིན།

སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་བྱས་རྗེས་ནུས་ཤུགས་དེ་ད་ལྟ་ཚན་རིག་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་ཨ་མེ་རི་ཀའི་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་གདལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཨ་མེ་རི་ཀ་པ་རྒན་གཞོན་དར་གསུམ་ཚང་མས་སྒོམ་སྒྲུབ་དང་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ལ་དོ་སྣང་སྔར་ལས་ལྷག་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་མཐོང་ཐུབ། ཁོང་ཉིད་ཊེམ་དུས་དེབ་ཀྱི་ཆེས་ནུས་ཤུགས་ཆེ་བའི་མི་སྣ་བརྒྱ་དང་མལ་ཌི་སིན་དུས་དེབ་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཡི་ཕུལ་བྱུང་མི་སྣ་ཞེས་པར་འདེམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད། འདི་ལྟར་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ཆེ་མཐོང་དང་ནུས་ཤུགས་ཡོད་པའི་ཁོང་གི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཉིང་བཅུད་དང་ དེང་རབས་ཚན་རིག་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་པར་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ལྡན་པ་མཚོན་པར་བྱེད་ཅིང་། ཟུང་འབྲེལ་འདི་ལ་མ་འོངས་ པར་གྲུབ་འབྲས་ཇི་འདྲ་ཞིག་འབྱུང་བར་མི་རྣམས་ཀྱིས་རེ་སྒུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ།

ལྷག་པར་དུ་ཉེ་བའི་ཟླ་ཤས་ནང་། སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་མི་སྣས་རྒྱ་གར་དུ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཟུར་བློ་བཟང་ཉི་མ་མཆོག་ ཐུགས་དམ་ངང་དགོངས་པ་གཞན་དོན་དུ་གཤེགས་སྐབས་ཁོང་གི་སེམས་ཁམས་དང་ཀླད་པའི་འགྱུར་བ། ལུས་དྲོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་བཅས་ལ་ཚན་རིག་གིས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཀྱི་དགོངས་དོན་ཉམས་ལེན་ལ་དེང་རབས་ཚན་རིག་གིས་ དཔྱད་ཞིབ་མུ་མཐུད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་དོ།

སྨན་པ་སུར་ཡ་དང་ཨེ་མི་ལེ། གཡང་འབུམ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར།