རྩོམ་པ་པོ། རྒྱ་ཡེ་བཀྲ་བྷོ།

དེ་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོ་གཉིས་ལས་བོད་ལ་གྲགས་ཆེ་བ་ནི 《རཱ་མཱ་ཡ་ཎ》ལས་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིན་ཏེ།   སྤྱི་ལོ1439ལོར།  རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་སློབ་མ་རྣམ་དཔྱོད་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་མཁས་པ་གཉིས་ཞེས་གྲགས་པའི་ཡ་གྱལ་ཞང་ཞུང་པ་ཆོས་དབང་གྲགས་པས《རྒྱལ་པོ་རཱ་མ་ཎའི་གཏམ་རྒྱུད་ལས་བརྩམས་པའི་སྙན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་དྲི་ཟའི་བུ་མོའི་རྒྱུད་མང་གི་སྒྲ་དབྱངས》བྱ་བ་མཛད། འདིའི་བརྗོད་བྱའི་ཁུངས་ནི《ས་སྐྱ་ལེགས་བཤད་ཀྱི་འགྲེལ་བ》ལས་བྱུང་བའི་རྒྱལ་པོ་རཱ་མ་ཎའི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིན་ངེས་ལ།

གྲོགས་དག་ཕུགས་ཀྱི་ར་བར་ནི།།      གསེར་གྱི་འཁྲི་ཤིང་འདི་སྐྱེས་ཏེ།།
མིག་དག་དོན་ཡོད་བྱེད་པ་དག །    དལ་བར་འདུག་པ་མི་རིགས་སོ །།

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོ་གཉིས་ཀྱི་ཤན་ཐེབས་པ།” »

འབྲིང་བ་འཇིགས་མེད་ཀྱིས།
 
༄༅།། བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་རིང་ལུགས་པདྨའི་ཚལ། །འཆད་རྩོད་རྩོམ་པའི་འོད་ཀྱིས་གྲོལ་དང་ལྷན། །ལྔ་བདོའི་རྒུད་པའི་མུན་པ་མཐར་བྱེད་པའི། །བཤེས་གཉེན་སྨྲ་བའི་ཉི་མར་གུས་ཕྱག་འཚལ། །

དེའང་གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་སློབ་གསོ་བ་ཆེན་མོ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དམ་པ་མཛོད་དགེ་ཨ་ཁུ་ཉི་མ་མཆོག་གི་ཆོས་སྲིད་རིག་གནས་ཀྱི་མཛད་པ་རྣམ་ཐར་རྒྱ་མཚོ་ལྟ་བུའི་ནང་། བོད་ལུགས་ཕྱུགས་ནད་གསོ་བའི་རིག་པ་གསར་བཏོད་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “རིག་གནས་བཅུའི་དམ་བཅའ་གསར་བཏོད།” »

རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས།

མགོན་པོ་སྤྱན་རིས་གཟིགས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །

༡༽གླེང་གཞི།

དེ་ཡང་། ལྷ་རམས་པ་འཇམ་དཔལ་བློ་ཤེར་མཆོག་འཕགས་ཡུལ་ན་ཡོད་དུས་དགེ་སློང་མའི་སྡོམ་རྒྱུན་སྐོར་ལ་ཚགས་ཤོག་ཐོག་ལྷ་རམས་པ་རིན་ཆེན་དངོས་གྲུབ་དང་རྩོད་གླེང་གནང་བསྡད་པ་ཞིག་དྲན། ཁོང་གཉིས་མཐར་སུ་ཁེ་སུ་ཕམ་ནི་མ་ཤེས།

དེ་རྗེས་ཐེངས་གཅིག་ཁོང་བཞུགས་བསྒར་དུ་གསུང་ཆོས་ལ་ཕེབས་འདུག གསུང་ཆོས་སྦྱིན་བདག་མ་

དེ་ལས་མང་བ་། “མ་ཎིའི་དག་ཆའི་དཔྱད་ལན་ཡང་དག་སྒྲོན་མ།” »

བེ་རི་རིག་པའི་རྡོ་རྗེས།

 

རྟག་བརྟན་གཟུངས་བསྡུས་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེ་ནི། ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཏཱ་ར་ན་ཐཱ་ (༡༥༧༥-༡༦༣༤) མཆོག་གིས་མདོ་སྔགས་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་སྙིང་པོ་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ། <<གཟུངས་བསྡུས>>སམ། <<མདོ་སྔགས་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་སྙིང་པོ་གཅེས་པར་བཏུས་པ་འདོད་འབྱུང་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་>>ཞེས་པའི་གླེགས་བམ་གསར་དུ་བསྒྲིགས་ཤིང་། དཔལ་རྟག་བརྟན་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚུལ་དུ་མི་ཟད་པར་གྱི་ཕྱི་མོ་གཏེར་དུ་བསྒྲུབས་པ་ནས་བཟུང་། བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་གཟུངས་བསྡུས་སམ་<<རྟག་བརྟན་གཟུངས་བསྡུས་>>ཞེས་གྲགས་པ་དེ་བྱུང་བ་རེད།

གླེགས་བམ་ཆེན་པོ་འདིའི་གཞུང་ཤིང་ལ་ཤོག་ངོས་ ༡༦༣༨ དང་། དཀར་ཆག་ལ་ཤོག་ངོས་ ༩ བསྡོམས་པའི་ཤོག་ངོས་ ༡༦༤༧ ཡོད་ཅིང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “རྟག་བརྟན་གཟུངས་བསྡུས།” »

དོལ་པོ་པདྨ་དགོས་འབྱོར།

 

གནའ་བོའི་ཆོས་རིག་ནི་ཡབ་མེས་གོང་མ་དག་གིས་ངལ་དུབ་ཀྱི་རྔུལ་ཆུ་དང་བསྲེས་ནས་ཕྱི་རབས་ཚོའི་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཅིག་དང་། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་ཆུང་དུ་སོང་བའི་སྣང་ཚུལ་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་མངོན་པའི་སྐབས་དེར་མི་རིགས་ཀྱི་སྤོབས་པ་དགུང་ལ་འདེགས་སླད་ཡོད་ཚད་སྔོན་མ་སྔོན་མའི་བྱུང་བ་དང་སྦྱར་ནས་གཅེས་སྲུང་བདག་སྤྲོད་ལེགས་པར་མཛད་ཡོད་པ་དེ་ནི་གནའ་བོའི་ཆོས་རིག་གི་རིན་ཐང་ཚད་འཇལ་ཐུབ་མཁན་ཀུན་གྱིས་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་བསྔགས་འོས། གངས་ལྗོངས་སམ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་ཁུལ་གྱི་མི་རིགས་དག་ནི་གཞི་རྩ་ཤ་ཁྲག་གི་ཁུངས་གཅིག་ནས་ཡིན་པ་ནི་འགྲེལ་མི་དགོས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་གོ།

དོལ་པོ་ནི་སྤུ་རང་དང་། གློ་བོ། ཡ་རྩེ་འཛུམ་ལང་བཅས་ཀྱི་ཆབ་འབངས་སུ་གནས་མྱོང་རྗེས་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དག་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་མཁན་གྷོར་ཁའི་རྒྱལ་པོ་

དེ་ལས་མང་བ་། “ཧི་མ་ལ་ཡའི་གནའ་བོའི་ཆོས་རིག་དང་དོལ་པོ།” »

དམིགས་བསལ་ཞིབ་དཔྱོད་པ།

“The arc of the moral universe is long, but it bends toward justice.”
“The arc of the universe is long, but that it bends toward justice”
“The arc of history is long and bends toward justice,”

ཁྱེད་རང་ཨིན་ཡིག་ཤེས་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། སྲིད་སྐྱོང་བློ་སེང་གི་

དེ་ལས་མང་བ་། “སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེའི་ལུང་འདྲེན་རྫུན་མ།” »

བསྟན་དཔལ།
 
༡ ཀུན་དགས་༼ རྩོམ་རིག་ནི་སྐད་ཡིག་ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་མཚོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིགས་ཤིག་ལ་བྱའོ།༽ཞེས་གསུངས་པ་དང་། ༢ བོད་ཡིག་རྩོམ་འབྲིའི་གཞུང་ལུགས་ནང་༼ རྩོམ་རིག་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། དེའང་སྐད་ཡིག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟུགས་བརྙན་གསར་བསྐྲུན་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་མཚོན་པ་དང་། རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་ཚོར་འདུ་མཚོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན།༽ ཞེས་འཁོད་པ་ལྟར། མདོར་ན་རྩོམ་རིག་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་། དེས་རྩོམ་པ་པོའི་སེམས་ལ་

དེ་ལས་མང་བ་། “རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྤུ་གྲིས་གཞོན་ནུ་ཟླ་མེད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་གཤག་བཅོས་བྱས་པ།” »

རྫ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས

སངས་རྒྱས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།།

༡༽ གླེང་གཞི།

ང་ལ་མཚོན་ན། ནམ་རྒྱུན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཅུང་ཟད་ཆ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་རྒྱ་རིགས་དང་མགོ་སེར་དེ་ཚོར་ཐུག་སྐབས། ཕ་ཡུལ་རྫ་ཆུ་ཁ་ནས་ཡིན་ལབ་ནས་ཧ་མི་གོ་ན། མི་ཕམ་དང་དཔལ་སྤྲུལ་གཉིས་ཀྱི་འཁྲུངས་ཡུལ་ནས་ལབ་ན་དེ་མ་ཐག་ཧ་གོ་གི་རེད། དེ་ནི་ཁོང་གཉིས་ང་ཚོའི་ས་ཆ་འདིའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རེད། བརྟན་བཞུགས་ཆེན་མོའི་སྐབས་སུ་༧ཡིད་བཞིན་ནོར་བུས་ཀྱང་ཐུགས་ཚོར་ཆེན་པོས་ངའི་སྤྱོད་འཇུག་གི་ཁྲིད་རྒྱུན་རྫ་དཔལ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེ་ནས་བརྒྱུད་པ་རེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “རྫ་དཔལ་སྤྲུལ་བླ་བྲང་དུ་གུང་ཐང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་དང་མཇལ་བ།” »

རྔ་བ་ཀུན་བཟང་།

A Brief Discussion on ‘la gzhas’ Appearing in the Tibetan literature

{ ནང་དོན་གནས་བསྡུས } འཛམ་གླིང་གི་རྩེ་མོ་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཆུ་བོའི་འགོ་ཁུངས་སུ་གནས་ཆགས་པའི་མཐོ་སྒང་གི་བོད་མི་རིགས་འདི་ནི། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་བ་ཆེས་སྔ་ཞིང་ཡ་ཐོག་ཤེས་རིག་གི་ལ་གཞས་སྒྱུ་རྩལ་བརྩེ་དུང་རྩོམ་རིག་དང་། གེ་སར་དཔའ་བོའི་གཏམ་རྒྱུད་སྒྲུང་གླུ་ཡི་བང་མཛོད་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་ལེགས་སྦྱར་རྩོམ་རིག་གི་སྒྲ་སྒྱུར་ཆེས་སྔ་བ་དང་། མགུར། གླུ། ལྡེའུ། ཆང་གཞས། ཤགས། ལྷ་མོ། བཤད་པ།

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་ལ་གཞས་སྐོར་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ།” »

གཅན བཟོད་རྒྱམ།
 

ཀླད་ཀྱི་སྤྱི་བཤད།

ཉེ་ཆར་ད་ལོའི་གུང་གསེང་གི་ཚུལ་དུ་༧རྒྱལ་བའི་བཞུགས་སྒར་དྷ་རམ་ས་ལར་ཉིན་འགའི་སྐོར་སྐྱོད་བྱས། སྐབས་དེར་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་རང་རེའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པའི་དབང་པོ་སྐུ་ཞབས་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་དང་མཉམ་དུ་བཀའ་མོལ་ལྷུག་པོར་ཐེངས་གཉིས་ཞུ་སྐལ་བྱུང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “༄༅། །མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་བརྒྱུད་ནས་དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་དང་ཉེ་བར་བཅར་བ།” »

ཨཱཅཱརྱ་བདེ་ཆེན་སྒྲོལ་མ།

འབུམ་པ་ཞེས་པ་ནི་རང་ཅག་བོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་ཆེས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་དར་སོ་བྱུང་བའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དད་མོས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་རྩ་ཆེན་ཞིག་དང་། རིག་གནས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ལས་བྱུང་བ་ང་ཚོས་བོད་རང་གི་གནའ་བོའི་རྡོ་བརྐོས་རི་མོ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་སོགས་ལས་གསལ་བོ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་ཕྱི་ནང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དང་བོན་པོའི་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་པ་དག་གིས་

དེ་ལས་མང་བ་། “འབུམ་པ་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་དབུ་ཁྱུད།” »

ཆབ་རྒྱལ་སྲས།

 
བླ་མ་དང་མགོན་པོ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ། རྒྱུད་བྱིན་གྱིས་བརླབ་པར་མཛད་དུ་གསོལ། གཏམ་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ལ་གསུམ་སྟེ། བྱང་ཤམྦྷ་ལའི་ངོས་འཛིན་དང་། རི་ཡི་རྒྱལ་པོ་རི་རབ་ཀྱིས་མཚོན་སའི་སྟེང་འོག་གི་གནས་འགའི་གསལ་བཤད་དང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “བྱང་ཤམྦྷ་ལ་སོགས་རི་གླིང་འགའི་ངོས་འཛིན་སྦས་ཡུལ་ཞིང་ལ་བལྟ་བའི་རྒྱང་ཤེལ་ཞེས་བྱ་བ། 
 ” »

སེར་བྱེས་དགེ་བཤེས་འཇམ་དཔལ་བློ་ཤེས། (འོས་སྦྱོར།)
 

སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ལ་བཅངས་པའི་དུངས་སེམས།
གླེང་སློང་བ།

ཕྱི་ལོ ༡༩༨༩ རང་ལོ་༢༢ ལ་ཐོག་མར་སོན་པའི་སྐབས་ཤིག་ནས་བཟུང་རང་གི་བསམ་བློའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་རིན་ཐང་དང་། དེ་དག་གི་སློབ་སྦྱོང་ལ་འབད་འབུངས་བྱས་ན་དགོས་ཕན་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་སྣང་བ་བྱུང་སོང་། མ་ཟད་མུ་འཐུད་དེ་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་བསམ་པའི་གཏན་ཚུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་ཞིག་རྒྱུན་ལྡན་དུ་སྐྱེས་མྱོང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ལ་བཅངས་པའི་དུངས་སེམས།” »

ཟླ་བ་འོད་ཟེར།

 
བདག་ནི་མི་ལོ་དུ་མ་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པ་ལ་འགྲོག་འདྲིས་ཟབ་པ་དང་། ལྷག་ཏུ་ད་ལོ་ཧི་མ་ལའི་རིག་མཛོད་ཁང་ཆེན་མོའི་ཞུས་ཆེན་པའི་སྡེ་ཁག་ཏུ་ལས་ཀར་ཞུགས་པའི་ཡུན་ལ་གནའ་དེང་གི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མང་བོས་མཛད་པའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་དཔེ་ཆ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ལ་མཇལ་བའི་སྐལ་བ་བྱུང་། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཅེ་ན། མིང་ཚིག་དག་པར་བྱེད་པ་དག་ཡིག་གི་སྐོར་དང་། ཕྲད་རྣམ་དབྱེ་དག་པར་སྦྱོར་བ་སུམ་ཅུ་བའི་སྐོར། བྱ་ཚིག་གསལ་བར་བྱེད་པ་རྟགས་འཇུག་གི་སྐོར།

དེ་ལས་མང་བ་། “བརྡ་སྤྲོད་སུམ་བརྒྱ་བཀླགས་པའི་འཆར་སྣང་།” »