སྨན་པ་གཡང་འབུམ་རྒྱལ་གྱིས།

འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཚོགས་ (WHO) ཀྱིས་ཕྱི་ལོ ་༢༠༠༩ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༡ ཉིན་ད་ལྟ་ཁྱབ་གདལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ཕག་པའི་ཆམ་རིམས་ (Swine Flu) དེ་མིའི་རིགས་ཡོངས་སམ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཁྱབ་ (Pandemic) ནད་ཡམས་ཅན་དུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད།

དེ་ཡང་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༧༠ ལྷག་གིས་ཕག་པའི་ཆམ་རིམས་ཕོག་པའི་ནད་པ་ཡོད་ལུགས་སྙན་སྒྲོན་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ནད་རིམས་འདི་ཉིད་ཕོག་མཁན་གྱི་ནད་པའི་གྲངས་འབོར་དེ་འདས་པའི་གཟའ་འཁོར་གཉིས་གསུམ་ནང་ཇེ་ཆེར་སོང་ཡོད་མོད། གཙོ་བོ་ས་གནས་གཅིག་ཏུ་འདུས་སྡོད་བྱེད་པའི་མི་ཚོགས་ཁྲོད་ནས་ཕོག་འགོས་འགྲོ་ཡི་མེད་པར་ཡུལ་སྐོར་འགྲུལ་སྐྱོད་བྱེད་མི་ཕན་ཚུན་བར་འགོ་སྟེར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཚོགས་ ཀྱིས་མིའི་རིགས་ཡོངས་སམ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཁྱབ་ནད་ཡམས་ཅན་དུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་དེ་ནི་ད་ལྟ་མི་ཚོགས་འདུས་སྡོད་བྱེད་སར་ནད་ཕོག་འགོ་ཁྱབ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་མཚོན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། ཕག་པའི་ནད་འབུ་ཡིས་བསླངས་པའི་ན་ཚའི་ལྗིད་ཡང་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་པར་ནད་ཡམས་དེའི་འགོ་ཚད་ཀྱི་མགྱོགས་དལ་རང་བཞིན་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཉེན་བརྡ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཕག་པའི་ཆམ་རིམས་དེ་མིའི་རིགས་ཡོངས་སམ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཁྱབ་ནད་ཡམས་ཅན་དུ་གྱུར་བ།” »

བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཡོད་མཁན་ཚོས་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྟེང་ནས་མིའི་སེམས་ཁམས་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐུབ་པར་འདོད་པ་དང་། དེང་རབས་ཚན་རིག་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་མཁན་ཚོས་མིའི་ཀླད་པའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་བྱེད་ལས་དེ་ང་ཚོའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་ཁྱད་ཆོས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པར་འདོད། ཝི་སི་ཀོན་སིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སློབ་དཔོན་རི་ཆར་ཌི་ ཌལ་ཝི་སོན་ (Dr. Richard Davidson) ནི་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་པ་དང་ཁོང་ཚོའི་ཀླད་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་མིའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་ནུས་
སྟོབས་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་མཁན་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན།

སྨན་པ་ཌལ་ཝི་སོན་ནུབ་ཕྱོགས་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་གཉིས་ཀར་དོ་སྣང་སླེབས་ཚུལ་དེ། གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་རང་ཉིད་ཀྱི་ལོ་ངོ་མང་པོའི་རིང་གི་ཀླད་རྩའི་ཚན་རིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ལ་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད། ཁོང་དེ་སྔ་ཧར་ཝར་ཌི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན་སྐབས། ཤར་ཕྱོགས་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པར་དོ་སྣང་སླེབས་ཏེ་ ༡༩༧༠ པའི་ལོ་རབས་ནང་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིར་བསྐྱོད་ཀྱིས་དེར་སྒོམ་སྒྲུབ་བསྙེན་མཚམས་ལ་སྡོད་ཞུགས་བྱས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ནས་བཟུང་ཁོང་ཝི་སི་ཀོན་སིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་དང་ཞིབ་འཇུག་པར་གྱུར་པ་དང་། སྒེར་ངོས་ནས་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་བྱས་པའི་ཉེར་ལེན་གྱིས་ རང་ཉིད་ལ་ངན་གྲགས་རྒྱས་ཞིང་ལོ་མང་པོའི་རིང་སྤྱི་ཚོགས་ནས་ལོགས་ཀར་ཐོན་དགོས་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་བྱས་པའི་མྱོང་གོམས་བརྒྱུད་ཁོང་གི་བསམ་བློར་སྐྱོ་སྡུག་ (anxiety) དང་ཡིད་ཞུམ་ (depression) ལྟ་བུའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ཚོར་སྣང་དང་ལུས་ཁམས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་དཔྱད་གཞི་མང་པོ་ཞིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུའི་འདོད་བློ་དེ་སྔ་ནས་སྐྱེས་ཡོད།

སེམས་ཁམས་སྐོར་ལ་སྤུས་དག་ཅིང་གྲུབ་འབྲས་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལོ་མང་བྱས་མཐར། ཁོང་ནི་སེམས་ཁམས་དབང་རྩའི་གནས་ ལུགས་ལ་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་པའི་དབང་རྩ་་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་གི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་དང་དེའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་མཁན་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་། དེ་འབྲེལ་དཔྱད་རྩོམ་༢༥༠ དང་དཔེ་དེབ་ ༡༣ ལྷག་རྩོམ་འབྲི་གནང་ཞིང་གཟེངས་རྟགས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགའ་མང་པོ་རེག་མྱོང་ཡོད། ཁོང་གིས་དེང་སྐབས་ཝེ་སི་རྨན་ཀླད་རིས་དང་བྱ་སྤྱོད་ཚོད་ལྟ་ཁང་ (Waisman Laboratory for Brain Imaging and Behavior) གི་འགན་འཛིན་ལས་འཁུར་གནང་བཞིན་ཡོད་ཁར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་དེང་གསར་འཕྲུལ་ཆས་བེད་སྤྱོད་ཀྱིས་ཀླད་པའི་བྱེད་ལས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་སྐད་གྲགས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་དང་ཆེ་བ་བཏོན་ཏེ་ཚན་རིག་གི་ལག་ཆ་ཕུལ་བྱུང་བརྒྱུད་ནས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཉིང་བཅུད་ལ་བརྟག་དཔྱད་རབ་དང་རིམ་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

དེ་ལས་མང་བ་། “རི་ཆར་ཌི་ ཌལ་ཝི་སོན་གྱི་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་དང་ཀླད་པའི་ཚན་རིག་བར་གྱི་ཞིབ་འཇུག” »