ཨེ་ཝམ།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོ་མཇུག་ཙམ་དུ་རྒྱ་ནག་ལྷོ་ཕྱོགས་ཝུ་ཧན་ནས་བྱུང་བའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་(covid 19)ཟེར་བ་དེ་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་སྟེ། ཕྱི་ལོ་༢༠༢༠ ཟླ་ ༥ ཚེས་༣ བར་ནད་རིམས་དེ་ཉིད་མི་3,356,205 ཙམ་ལ་འགོས་ཤིང་། མི་གྲངས་238,730འཆི་སྐྱོན་བྱུང་བའི་ཆེས་ཛ་དྲག་གི་མཐོ་རླབས་ཀྱི་སྐབས་འདིར། ནད་རིམས་འདིའི་བྱུང་རྐྱེན་ལ་ཕྱི་མིག་བལྟས་ནས་འབྱུང་འགྱུར་ལ་བསམ་གཞིགས་
དེ་ལས་མང་བ་། “༄༅།།ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་བྱུང་རྐྱེན་དང་མ་འོངས་ཁ་ཕྱོགས་སྐོར་ལ་ཅུང་ཟད་ལྟ་བ།” »
སློབ་དཔོན་རག་རྡོ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན།
༄༄།། ཨོཨ་ཿཧཱུབཛྲགུརུམཧཱཀྲོངྷཡ། རྨད་བྱུང་ཐུགས་བསྐྱེད་ཆུ་འཛིན་ཀློང་ཡངས་ལས།། ཕྲིན་ལས་ཉལ་འགྲོ་རྒྱུན་མི་ཆད་པ་ཡིས།། མི་ཟད་དུས་ཀྱི་ཚ་གདུང་མ་ལུས་པ།། བཅིལ་མཛད་མཚོ་སྐྱེས་རྡོ་རྗེའི་ཞབས་ལ་འདུད།། རྣམ་དཔྱོད་འདྲེན་བྱེད་སྟོང་གིས་དུས་གསུམ་གཟིགས།། མཐུ་སྟོབས་རྡོ་རྗེ་འབར་བས་དགྲ་མགོ་འགེམས།། བྱམས་བརྩེའི་ཕྱག་གིས་སུམ་བརྩེན་བོད་ཁམས་སྐྱོང་།།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཏོག་དབྱིབས་ལག་མང་འདུལ་བའི་གཉེན་པོ་ཚིགས་བཅད་མ།” »
སྨན་པ་འཚོ་སྐྱིད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་སྨན་ཁང་།
དང་པོ། གཉན་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་དོན་ལ་དཔྱད་པ།
སྤྱིར་གཉན་ཞེས་པ་དང་ཐོག་འབྱུང་བའི་ནུས་པའམ་འབྱུང་བཞི་འཁྲུགས་པ་ལས་བྱུང་བའི་མཚན་མ་ཙམ་ལ་གོ་དགོས་འདུག་མོད། རྗེས་སུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བས་ཤན་ཞུགས་ནས་འབྱུང་བ་དང་བར་སྣང་ལ་དབང་སྒྱུར་མཁན་གྱི་ལྷ་ཞིག་ཏུ་ངོས་བཟུང་འདུག
དེ་ལས་མང་བ་། “གཉན་ནད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་སྐྱེ་ཁམས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ།” »
ཆུ་རླངས་འབྲུག་བྱམས།
རྒྱ་ནག་གི་ཏོག་དབྱིབས་ཅན་གྱི་ནད་ཡམས༼Chinese virus༽ ཟེར་བ་འདིའི་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་བརྡབ་གསིག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་པ་དང། ཉིན་རེ་བཞིན་མི་མང་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་སྨན་ཁང་དུ་བསྐྱལ་ཞིང། མི་སྟོང་ཕྲག་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་འཕྲོག འཛམ་གླིང་གི་ས་ཆ་གང་སར་མི་ས་ཡ་མང་པོ་རང་ཁྱིམ་དུ་བཅུག་ནས་
དེ་ལས་མང་བ་། “ཏོག་དབྱིབས་ཅན་གྱི་ནད་ཡམས་འདིའི་རྐྱེན་བྱས་ནས་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་མགོ་རྟིང་སློག་སྲིད།” »
སྨན་རམས་པ་གཡང་འབུམ་རྒྱལ།
ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་ཆེས་ཆེར་བདོ་བའི་དུས་འདིར། འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་གྱི་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཀྱིས་ཐེམ་སྤང་ Stay at home དང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱང་བཀྱེད་ Social distancing ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ནད་ཡམས་ཀྱི་འཇིགས་པ་ལས་ཐར་ཐུབ་ཀྱི་འབད་བརྩོན་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཨ་རི་
དེ་ལས་མང་བ་། “ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་དང་ཨ་རི་གཞུང་དམངས་གཉིས་ཀྱི་ཐེམ་སྤང་ལས་འགུལ།” »
རྩོམ་པ་པོ། Ignacio López-Goñi སྨན་པ་གཡང་འབུམ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༦ །
ང་ཚོས་ཏོག་དབྱིབས་ནད་འབུ་ coronavirus འདི་ནད་ཡམས་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་མིན་ཇི་ལྟར་ཡང་ཚབས་ཆེའི་དཀའ་ངལ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཚར་ཞིང་། ཟླ་བ་གཉིས་ཀྱང་མ་འགོར་བར་གླིང་ཆེན་ཁ་ཤས་ལ་ཁྱབ་བརྡལ་དུ་སོང་ཡོད། སྤྱིར་ནད་ཡམས་ཞེས་འདོགས་དོན་ནི་རྒྱུན་བསྲིང་ཐུབ་ཅིང་ནད་གཞི་རང་ཉིད་ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བ་གསུམ་དུ་དུས་གཅིག་མཉམ་གཅིག་གིས་མཚམས་ཆད་མེད་པར་འགོས་ཁྱབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པས་ཡིན། ནད་ཡམས་ནི་ནད་འབུ་ལ་ཡོད་པའི་ཚེ་སྲོག་འཕྲོག་བྱེད་སྟོབས་ཤུགས་ལ་གོ་མི་དགོས་པར་ནད་འབུ་ཡི་འགོ་ཕོག་འགྲོ་ཚད་དང་ས་ཁུལ་ལ་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་ཚད་ཀྱི་རིམ་པ་ལ་གོ་དགོས།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཏོག་དབྱིབས་ནད་འབུ་ Coronavirus ལ་དངངས་སྐྲག་སྐྱེ་མི་དགོས།” »
སྨན་པ་འབུམ་རམས་པ་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས།
གསོ་ཐབས་ཐེངས་དང་པོ།
དང་པོ། རང་ཉིད་ཀྱི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་བཀག་སྡོམ་ངེས་པར་དུ་བྱེད་དགོས་པ་རྩ་དོན་རེད།
གཉིས་པ། མི་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་བ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་ནི་གནད་འགགས་རེད།
གསུམ་པ། མི་དང་མིའི་བར་ལ་མུས་གསུམ་ནས་ལྔའི་བར་ཐག་འཇོག་དགོས་པ་ནི་གོམས་སྲོལ་ཆགས་དགོས་པ་རེད།
ཆུ་རླངས་འབྲུག་བྱམས།
ཨ་ཁུ་བོད་པའམ་ཆུ་སྐྱེས་ཨ་ཁུ་བོད་པ༼ ཚེ་བརྟན་རྡོ་རྗེ༽ དམ་པ་དེ་ནི་མི་གཤིས་དྲང་ལ། སྤྱི་སེམས་ཆེ། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་ནི་དེ་བས་ཀྱང་ཆེ། ང་ཚོའི་སྡེ་མི་དང་ངེད་གྱི་ཕ་ཡུལ་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་རྣམས་ནས་ཚེ་བརྟན་རྡོ་རྗེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ལ་ཨ་ཁུ་བོད་པའམ་ཆུ་སྐྱེས་ཨ་ཁུ་བོད་པ་ཞེས་འབོད་པ་ལས་ཁོང་གི་མཚན་དངོས་ཤེས་མཁན་ཧ་ལམ་མེད། ཕྱག་གཉིས་ལག་རྟེན་ལ་ཁེན་ནས་འགྲོ་མཁན་ཨ་ཁུ་བོད་པས་
སྨན་པ་གཡང་འབུམ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར། (CNN གསར་ཁང་གི་འཕྲོད་བསྟེན་ལེ་ཚན།)
ཆེད་མཁས་རྣམ་པས་འཛམ་གླིང་གི་ནད་ཡམས་ཀྱིས་ཡོང་འཆར་མི་ལོ་ ༢༠ ནས་ ༣༠ ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་གི་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད། དེར་བརྟེན་འདས་པའི་ནད་
དེ་ལས་མང་བ་། “སྲོག་གཅོད་ནད་རིགས་ཏེ་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་འཛམ་གླིང་གི་ནད་ཡམས་ཁག” »
འབུམ་རམས་པ་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན།
འགོས་ནད་སྔོན་འགོག་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཐུན་མོང་འཕྲོད་བསྟེན་རིག་པའི(Public Health)རིག་ཚན་གྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ས་བོན་དང་རྨང་གཞི་ཡིན་ལ། འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་རིང་མོའི་ཁྲོད་མི་འབོར་གཞིར་བཞག་གིས་འགོས་ནད་སྔོན་འགོག་དང་
དེ་ལས་མང་བ་། “པྲོག་དབྱིབས་ནད་དུག་གསར་བའི་གློ་ཚད་ཀྱི་རིམ་གསུམ་སྔོན་འགོག” »
རྒྱ་གར་ཅོན་ཏ་ར་གསོ་བ་རིག་པ་སློབ་གཉེར་དང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་།
དང་པོ། ངོ་སྤྲོད།
གཉན་སྲིན་ནི་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཀྱི་ཕྲ་ཕུང་ནང་འཚོ་འཕེལ་བྱེད་པའི་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་ཞིང་ཆུང་བའི་སྲིན་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ། གཉན་ནད་ཕོག་པའི་སྲིན་འབུས་འཚོ་གནས་ཕྲ་ཕུང་དེ་ལས་རང་ཉིད་དང་ཆ་འདྲ་བའི་ནད་འབུ་འབུམ་ཕྲག་
ཆུ་རླངས་འབྲུག་བྱམས།
ཁ་སང་དེ་རིང་རྒྱ་ནག་ནང་ནད་ཡམས་(Coronavirus) ཟེར་བའི་འགོས་ནད་ཚབས་ཆེན་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར། འཛམ་གླིང་གིས་ས་ཆ་གང་སར་ནད་ཡམས་འདི་འགོག་ཐབས་
དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་མི་ཚོ་ཉིན་རེའི་བཟའ་བཏུང་ཡང་ཉོ་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སུ་ལྷུང་བཞིན་ཡོད།” »
བོད་འབྱོར།
ནུ་མའི་འབྲས་སྐྲན་ནི་རྒྱ་ཆེའི་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱི་བདེ་ཐང་ལ་གནོད་པ་ཚབས་ཆེན་བཟོ་བའི་ནད་རིགས་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ20ཙམ་གྱི་རིང་ལ། ནུ་མའི་འབྲས་སྐྲན་འབྱུང་ཚད་ལོ་རེར་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་ནག་ཏུ་ནུ་མའི་འབྲས་སྐྲན་འབྱུང་ཚད་ཆེས་མཐོ་བའི་ལོ་ཚོད་ནི་ལོ40ནས60བར་ཡིན་ལ། བུད་མེད་ཀྱི་ནད་འབྱུང་
དེ་ལས་མང་བ་། “ནུ་མའི་འབྲས་སྐྲན་གྱི་འབྱུང་རྐྱེན་དང་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐབས།” »
བོད་ཀྱི་དུས་བབ་ནས་དྲངས།
རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དངོས་མེད་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ནང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་རྒྱ་ནག་གི་བོད་སྨན་ཞེས་བཅུག་པར་བོད་ཀྱི་སྨན་རྩིས་ཁང་གི་དགེ་ལས་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་རུ་དུས་ཡུན་ངེས་མེད་རིང་ངོ་རྒོལ་བྱེད་
དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་བདག་དབང་ལ་ཁ་ཡ་བྱེད་བཞིན་པར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད།” »
བོད་འབྱོར། འཕྲོད་བསྟེན་རྒྱུན་ཤེས་གླེང་སྟེགས།
རྒྱུ་རྐྱེན།
མཆིན་པ་སྲ་འགྱུར་ (肝硬化, cirrhosis) གྱི་ནད་ནི་ནད་ཐོག་ཏུ་མཐོང་རྒྱུ་མང་བའི་དལ་གཤིས་རང་བཞིན་གྱི་མཆིན་ནད་ཅིག་ཡིན་ལ། ནད་དེ་ལ་རྒྱུ་རྐྱེན་ཤིན་ཏུ་མང་སྟེ། ནད་དུག་རང་བཞིན་གྱི་མཆིན་པ་སྲ་འགྱུར་དང་ཆང་བཅུད་རང་བཞིན་གྱི་མཆིན་པ་སྲ་འགྱུར། འཕོ་ལེན་རང་བཞིན་གྱི་མཆིན་པ་
བོད་འབྱོར། གསོ་རིག་རྒྱུན་ཤེས་འཕྲིན་སྟེགས།
མི་རྣམས་ཀྱིས་འཚོ་བའི་ཆ་རྐྱེན་ཇེ་ལེགས་སུ་སོང་བ་དང་བསྟུན་ནས་ཁྲག་ཤེད་མཐོ་བའི་ནད་པ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལས་བསྐྱེད་པའི་ཀླད་ཁྲག་ཤོར་བ་དང་། སྙིང་ནད་རིགས།མཁལ་མའི་ནུས་པ་ཤོར་བ་སོགས་ནད་རིགས་མང་པོ་འབྱུང་གིན་ཡོད་དེ། དེ་བས་དེ་ལས་བསྐྱེད་པའི་ནད་ཀྱིས་ཚེ་སྲོག་ལ་འཚེ་བར་བྱེད་པ་སྔོན་འགོག་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེ། འགྲོ་བ་གང་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་མཐའ་མར་
དེ་ལས་མང་བ་། “ཁྲག་ཤེད་མཐོ་བའི་ནད་ཀྱི་སྔོན་འགོག་གི་རྒྱུན་ཤེས།” »
ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།
དགུན་ཉི་ལྡོག་ཅེས་པ་ནི། ས་ཡི་གོ་ལས་ཉི་མའི་དཀྱིལ་འཁོར་ལ་བསྐོར་བ་ཐེངས་རེ་བྱ་བའི་ཡུན་ལ་ཉིན་ཞག་༣༦༥འགོར་ཞིང་ཡོད། དེ་ཡང་སའི་གོ་ལས་ཉི་མའི་དཀྱིལ་འཁོར་ལ་གཡོན་བསྐོར་དུ་བགྲོད་པའི་ཚེ། ས་ཡི་གོ་ལ་དེ་ཉི་མའི་ལྷོ་ཕྱོགས་དྲང་ཐིག་གི་ཐོག་ཏུ་སླེབས་པའི་ཉིན་དེ་ལ་ཟེར། དེ་ནི་གོ་ལའི་བྱང་ངོས་འདིར་ཉི་མ་དང་ཐག་རིང་ཤོས་དང་། ཉིན་མོ་ཐུང་ལ་མཚན་མོ་རིང་ཤོས་ཀྱི་ཉི་མ་དེ་ཡིན། དེ་ནས་བཟུང་ཉི་མ་བྱང་ཕྱོགས་ལ་ཡར་བསྐོར་བགྲོད་པས་རིམ་བཞིན་ཉི་མ་ཇེ་རིང་དང་། མཚན་མོ་ཇེ་ཐུང་དུ་འགྲོ་བ་མ་ཟད། གོ་ལའི་བྱང་ངོས་འདིའང་ཉི་མ་དང་ཐག་ཇེ་ཉེར་འགྲོ་ཞིང་ཡོད། འོན་ཀྱང་གོ་ལའི་ལྷོ་ཕྱོགས་ནི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཉི་མའི་
གསོ་རིག་རྒྱུན་ཤེས་འཕྲིན་སྟེགས་ནས་དྲངས། མཚེའུ།
ཞོགས་ཟས་མེད་པ་དང་ཕྱི་པོར་དགོང་ཟས་ཟ་བ་དེས་སྙིང་རྩ་འགག་སྟེ་ཤི་སྲིད། ཛ་དྲག་དེ་ཡང་རྒྱུན་དུ་སྙིང་རྩ་འགག་པའི་ནད་རིགས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞན་ལས་གོང་སྨྲོས་གོམས་གཤིས་དེས་རྒྱུ་བྱས་ཚེ་ཉེན་ཚབས་ལྡབ་ལྔས་ཆེ་བ་ཡོད་ཅེས་ར་འཕྲོད་བྱུང་འདུག #No breakfast and late dinner may up heart attack risk: Study.
དེ་ལས་མང་བ་། “ཞོཊ་ཟས་མེད་པ་དང་ཕྱི་པོར་དགོང་ཟས་ཟ་བ་དེས་སྙིང་རྩ་འགག་སྟེ་ཤི་སྲིད།” »
གསོ་བ་རིག་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱ་ནས་དྲངས།
ད་ཉིན་བོད་རྒྱལ་ལོ་༢༡༤༦ རབ་གནས་ས་ཕག་ལོའི་དབྱུག་ཟླ་བའི་ཚེས་༣༠ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༩ ཟླ་༡༡ ཚེས་༢༦ སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་༢།༥༣ ཐོག་༧རྒྱལ་བའི་བླ་སྨན་ཟུར་པ་རྔོག་རིགས་དགེ་སློང་ཡེ་ཤེས་དོན་མཆོག་སྐུ་ཚེའི་འཕེན་པ་རྫོགས་པའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རྗེས་འཛིན་སྨན་པ་ཡོངས་ནས་མྱ་ངན་རྗེས་དྲནཞུ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཤུལ་ལུས་ནང་མི་ཉེ་འབྲེལ་ཡོངས་ལ་ཐུགས་གསོ་ཞུ།
དེ་ལས་མང་བ་། “༧ རྒྱལ་བའི་བླ་སྨན་ཟུར་པ་ལྷ་རྗེ་ཡེ་ཤེས་དོན་ལྡན་མཆོག་སྐུ་ཚེའི་འཕེན་པ་རྫོགས་པ།” »
ཧོར་གཙང་འཇིགས་མེད།
སྐྱོགས་སྟོན་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས་[1]‘བོད་ཀྱི་སྐད་ལས་གསར་རྙིང་གི་བརྡའི་ཁྱད་པར་ལེགས་པར་བཤད་པ་ལི་ཤིའི་གུར་ཁང་།[2]’ (དག་ཡིག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མུ་ཏིག་ཚོམ་བུ་ཤོག་ངོས་༤༠༡)ཀྱིས། སྨྲེང་བ་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་འདིར་གོ་དོན་གཉིས་བཤད་འདུག་པ་ནི། སྨྲེང་ཚིག་ནི་གསང་ཚིག་དང་སྨྲ་བ་ཙམ་ལའང་། སྨྲེང་བ་ནི་སྨྲ་བ། ཞེས་བྲིས་འདུག་པ་དེ་དག་ཡིན་ལ། མཁས་པ་འདི་བས་སྨྲེང་ཚིག་དང་སྨྲེང་བ་གཉིས་ལ་དབྱེ་བ་ཕྱེས་ཏེ། སྨྲེང་བའི་ཚིག་གམ་སྨྲེང་ཚིག་ལའང་གོ་དོན་གཉིས་བཀྲལ་ཅིང་། དང་བོ་གསང་ཚིག་དང་། ཕྱི་མ་གསང་ཚིག་མ་ཡིན་པའི་སྤྱིར་བཏང་གི་སྨྲ་བའམ་སྐད་ཆ་བཤད་པ་ཙམ་ལ་འགྲེལ་འདུག་པ་དང་། དེའི་མཇུག་ཏུ་ཡང་བསྐྱར་སྨྲེང་བ་ཞེས་པ་སྨྲ་བའམ་བཤད་པའི་བརྡ་རྙིང་དུ་འགྲེལ་བཤད་མཛད་འདུག