ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ།

སྙན་བཟང་གཡུང་དྲུང་ཚེ་རིང་།

ཁ་སང་ཁེ་ཉིན་ཧྥ་རན་སིའི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་གཅིག་ནི་ཕེ་རེ་སིའི་འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་ལ་མེ་སྐྱོན་ཤོར་བའི་སྐོར་དེ་རེད། ལྷ་ཁང་བསྐྱར་གསོ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐད་ལ་བགྲོ་གླེང་སྣ་ཚོགས་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

དེ་རིང་། ཚེ་རིང་གིས་ལྷ་ཁང་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ཉན་འདོད་མེད་ནའང་། གོམས་ལོབས་ཀྱི་དབང་གིས་ཆེད་སྒྲིག་ལེ་ཚན་ཞིག་ཡོད་པ་དེར་བལྟ་འདོད་ཀྱིས་བརྙན་འཕྲིན་གྱི་གློག་སྒོ་ཕྱེས།
‘‘ད་དུང་མོག་མོག་བཟོ་རྒྱུ་མིན་ནམ། དུས་ཚོད་དྲུག་པར་ཟིན་གྲབས་འདུག’’ ཆུང་མས་དེ་ལྟར་བཤད་ཞོར་ཁོང་གི་ལག་ཏུ་འཚིག་ཇ་ཤེལ་ཕོར་ཆུང་ཆུང་ཞིག་བཞག ཚེ་རིང་གི་མིག་བརྙན་འཕྲིན་ངོས་ལ་ཕྱོགས་བཞིན‘‘འཚིག་ཇའི་ནང་ལ་བྱེ་མ་ཀ་ར་བླུགས་ཡོད་དམ།’’ཞེས་དྲིས། ལན་རྒྱག་མཁན་མ་བྱུང་བས། ཁོང་གིས་གཡས་གཡོན་དུ་བལྟས་པ་ན་ཆུང་མ་ཕྱིན་ཡོད་པ་ཤེས།
ཚེ་རིང་གིས་ཡང་སྐྱར་བརྙན་འཕྲིན་ལ་བལྟས། སྐབས་དེར་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཞིག་གིས‘‘གལ་སྲིད་བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོས(Victor Hugo 1882-1885)ཕེ་རེ་སིའི་འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་ཞེས་པའི་རྟོག་སྒྲུང་གྲགས་ཅན་དེ་བྲིས་མེད་ཚེ་དེང་སང་ལྷ་ཁང་འདིའི་རྗེས་ཤུལ་ཙམ་ལས་མེད་སྲིད། ་་་ ’’ གསར་འགོད་པས་བརྗོད་གཞི་དེ་ཉན་འདོད་སྐྱེས་ཏེ་ཚིག་མཚམས་གཅོད་ཞོར‘‘མུ་མཐུད་དེ་གསུངས་རོགས། བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོས་ཀྱི་སྐོར་གསུངས་དང་། ་་་ ’’
‘‘དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་ནང་ལྷ་ཁང་འདི་བདག་མེད་ལྟ་བུར་ལུས་ཏེ་ཉམས་བཞིན་པའི་སྐབས་དེར། བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོས་ཀྱིས་ལྷ་ཁང་འདི་ཉམས་བཞིན་པ་དགོངས་ནས་ཐབས་ཤེས་ཤིག་དྲན་པ་རེད། དེ་ནི་ལྷ་ཁང་འདི་བརྗོད་བྱ་བྱས་ཏེ་སྒྲུང་ཞིག་འབྲི་དགོས་སྙམ་པ་དེ་རེད།’’ཅེས་བརྗོད་དེ་བགྲོ་གླེང་མཉམ་ཞུགས་པ་ཚོའི་གདོང་ལ་བལྟས།
‘‘འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་ཞེས་པའི་རྟོག་སྒྲུང་དེ་པར་སྐྲུན་བྱས་རྗེས། དེབ་འདིས་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་དོན་པ་དང་ཡོན་ཏན་པའི་སྡེ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐེབས་ཤིང་། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་མི་རྣམས་ལ་ལྷ་ཁང་འདི་ཞིག་གསོ་བྱེད་དགོས་པར་སྐུལ་མ་བཏང་བ་རེད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱིས་ཐོག་མར་རྟོག་སྒྲུང་འདིའི་འགྱུར་བཀླགས་ནས་འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་ངོ་ཤེས་ཤིང་། འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་གི་རྟོག་སྒྲུང་ལ་བརྟེན་ནས་ལྷ་ཁང་འདི་འཛམ་གླིང་ལ་སྐད་གྲགས་བྱུང་བ་རེད།’’ཟེར།
གསར་འགོད་པས་གཟུགས་མཐོང་པར་ཆས་ལ་ལྟ་བཞིན‘‘དེབ་ཅིག་གི་ནུས་པ་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་དང་། ་་་ ’’
‘‘དོ་དགོང་གི་འགྲུལ་པ་མ་བརྗེད་རོགས། འོག་གི་ས་དོང(cave)ནང་ལ་སོང་ནས་རྒུན་ཆང་ཡག་པོ་ཞིག་འཁྱེར་ཤོག ངས་ཅོག་ཙེ་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡིན།’’ རྒྱབ་ནས་ཚེ་རིང་གི་ཆུང་མས་གློ་བུར་དུ་དེ་ལྟར་བཤད་དེ་གསར་འགོད་པའི་སྐད་ཆ་ཆ་ཚང་ཉན་དབང་མ་བཅུག
དེ་མ་ཐག་ཚེ་རིང་ལའང་བྲེལ་བ་ཞིག་ལངས་ཏེ་མིག་གཉིས་བརྙན་འཕྲིན་ལ་ཕྱོགས་ཏེ་ཕྱི་ནུར་གྱིས་ཐབ་ཚང་དུ་འགྲོ་སྐབས་ཆུང་མ་ལ་ཐོ་ཐུག་ཅིག་བརྒྱབ། ཁོང་གི་ཁ་ནས་རང་དབང་མེད་པར‘‘དགོངས་དག དགོངས་དག’’ཅེས་ཤོར།
ཚེ་རིང་ཐབ་ཚང་དུ་འགྲོ་རྩིས་བྱས་པ་ན། ཆུང་མས་གོམ་ཁ་བཀག་བྱུང་། ‘‘དེང་སང་ཁྱོད་ཀྱིས་ང་ལ་ལག་པས་རེག་པ་ཕར་ཞོག མིག་གིས་ཀྱང་ལྟ་ཙམ་མི་བྱེད་པ་ཅི་རེད།’’ཅེས་བཤད་རྗེས་དངན་པ་འཐེན།
སྐབས་འདིར་ཁོང་གིས་རང་གི་ཆུང་མར་ཞིབ་ལྟ་ཞིག་བྱས། སེར་པོ་གསེར་གྱི་སྐྲ་ལོ་རྦབ་ཆུ་བཞིན་ཕྲག་སྟེང་ལ་བཞུར་ཞིང་། རི་དྭགས་སྐྲག་བྱེད་ཀྱི་མིག་གི་རྒྱལ་མོ་གཉིས་ལས་སྐར་ཕྲན་ལྟར་འཚེར་བར་བྱེད། དབུགས་ཀྱི་འབྱིན་རྔུབ་དང་བསྟུན་ནས་ནང་འབྱར་གློ་ཁ་དེའི་འོག་ན་མངོན་པར་སྒེག་པའི་ནུ་འབུར་གཉིས་ཀྱང་འདར་བར་བྱེད་ཅིང་། དམར་ཚོས་ཅུང་ཟད་བྱུགས་པའི་མཆུ་སྒྲོས་སོགས་ལ་བལྟས་ན། རང་གི་ཆུང་མ་ནི་ཕེ་རེ་སིའི་འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་ཞེས་པའི་རྟོག་སྒྲུང་དུ་འབྱུང་བའི་བུད་མེད་གཞོན་ནུ་མ་ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ(Esmeralda)དང་གཉིས་སུ་མེད་པར་སྙམ།
ཚེ་རིང་གིས་ཆུང་མའི་ལག་ཟུང་བསྡམས་ཤིང་། འོ་ཞིམ་པོ་ཞིག་བྱས་རྗེས། མཁྱེན་རབ་ཀྱི་ཀློང་བརྡོལ་བའི་ཧྥ་རན་སིའི་སྨྲ་བའི་དབང་ཕྱུག་བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོ་ལགས་ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ་ལྟ་བུའི་བུད་མེད་ལ་ཡིད་དབང་ཤོར་དོན་གཞི་ནས་ཤེས།
‘‘ངའི་ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ། ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ།’’ ཚེ་རིང་གིས་ཆུང་མའི་གདོང་ལ་བལྟས་ནས་དེ་ལྟར་བཤད་ཅིང་། ཆུང་མས་ཧ་མ་གོ་བའི་ཚུལ་གྱིས་ཚེ་རིང་གིས་གདོང་ལ་ལྟ་བཞིན་འདུག
སྐབས་དེར“ཏིར། ཏིར། ་་་” ཚེ་རིང་གི་ཆུང་མའི་ཁ་པར་གྱི་སྒྲ་གྲགས།
ཚེ་རིང་གིས་ཅི་ཞིག་དྲན་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཐབ་ཚང་དུ་ཕྱིན་ཏེ་མོག་མོག་བཟོ་བའི་སྟ་གོན་ལ་ཞུགས་ཤིང་། ‘‘མོག་མོག་འདི་ལས་དགོས་ན་དུས་ཚོད་ཁ་ཤས་ཀྱི་ལས་ཀ་ཡིན་མོད། ཟོས་ན་སྐར་མ་ཁ་ཤས་རེད།’’ཅེས་ཁེར་བཤད་ཅིག་བྱས་ཏེ་རྒྱང་སྲིང་རླུང་འཕྲིན་གྱི་སྒོ་ཕྱེས།
རླུང་འཕྲིན་ཁང་དེའི་བརྗོད་གཞིའང་ཕེ་རེ་སིའི་འཕགས་མའི་ལྷ་ཁང་གི་སྐོར་རེད། ཁོང་གིས་རླུང་འཕྲིན་གྱི་སྒོ་གཏན་རྩིས་བྱེད་སྐབས། གདན་འདྲེན་པ་ཞིག་གིས་བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོའི་སྐོར་གླེང་བྱུང་བས། ཁོང་གིས་གདན་འདྲེན་པའི་གཏམ་ལ་ཉན་འདོད་སྐྱེས། བལ་ཁྲོལ ཨེས་གྷོ་དང་ཁོང་གི་རྟོག་སྒྲུང་གི་སྐོར་ཉན་བཞིན་ཉན་བཞིན་སེམས་ལ་འཆར་སྣང་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཁེངས།
དུས་ཚོད་ཅི་ཙམ་འགོར་བ་མི་ཤེས་མོད། ཚེ་རིང་གིས་མོག་མོག་བཟོ་བཞིན་རྟོག་སྒྲུང་ཞིག་ལ་བློས་བསླངས་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་དེར། ‘‘ཚེ་རིང་། ་་་ ” ཆུང་མས་ཁོང་གི་མིང་ནས་བོས་ཏེ་ཐབ་ཚང་གི་སྒོ་ཕྱེ་ནས་སླེབས།
ཁོང་གིས་ཡང་སྐྱར་ཆུང་མ་མཐོང་བ་དང་མཉམ་དུ་ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ་དྲན་པར་གྱུར་ཅིང་། ཁོང་གིས་བློས་བསླངས་བྱས་པའི་རྟོག་སྒྲུང་གི་བརྗོད་བྱའང་ཨིས་ཟི་མས་ཝ་ཌམ་ཡིན་ན་བསམ་བྱུང་།