ཆེད་ཞུ །
གུས་པ་ཀོ་ལི་གྷལ་དོན་གླིང་གཞིས་གྲོང་ཨང་། ཨེལ ཁང་པ་ཨང་། ༢༩ ནང་སྡོད་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས། དཔྱ་ཁྲལ་ལག་དེབ་ཨང་། IN 7661005 ནས་ཞུ་གསོལ་འདེབས་སྙིང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་འབྲེལ་བའི་དོགས་གཅོད་ཞུ་རྒྱུར།
དང་པོ། ༽ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་གཅིག་གི་ཁྲིམས་བཟོའི་འགན་འཁུར་བླངས་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བརྒྱ་དང་བཅོ་ལྔ་ཡོད་པ་གཏན་འབེབས་གནང་ནས་༧ གོང་ས་༧ སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཆོག་མཆན་མཚན་རྟགས་དེ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་ཕེབས་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་དེའི། ༼ དོན་ཚན་གསུམ་པ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན། མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ནི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ཐོག་རང་དབང་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་དོན། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ། མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ། ཡུལ་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་གཤིས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་བྱ་རྒྱུ་དང་། གཤམ་འཁོད་ལེའུ་བཅུ་གཅིག་པའི་དོན་ཚན་ཁག་གཞིར་བཟུང་མ་གཏོགས་བཅའ་ཁྲིམས་འདི་ལ་བསྒྱུར་བཀོད་གཏོང་རྒྱུ་མིན། ༽ ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་དང་།
གཉིིས་པ། ༽ བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ང་བདུན་པ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་། སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་བ།
༡ རྒྱལ་ཁབ་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཆེད་བཅའ་ཁྲིམས་འདིའི་དོན་ཚན་ཁག་ནང་གསལ་ལྟར་༧ གོང་ས་༧ སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་བཀའ་ཤག་དང་། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་དང་། ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་བཅས་ལ་བཀའ་བསྡུར་བསྐྱངས་རྗེས་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་གནས་སྐབས་ལས་དོན་བར་མཚམས་འཇོག་པའམ། འཕོ་འགྱུར་གནང་འཐུས། ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་དང་།
་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་་
དོགས་གཅོད་ཞུ་རྒྱུ།
དང་པོ། ༽ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ བཅའ་ཁྲིམས་པར་ཐེངས་དྲུག་པ་དེབ་གྲངས་ ༢༥༠༠/ ཟེར་བའི་ནང་འདི་ལྟར། དོན་ཚན་གསུམ་པ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན། མ་འོངས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ནི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་བར་གཞི་བཅོལ་བའི་ཐོག་རང་དབང་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་དོན། ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ། མང་གཙོ། ཡུལ་མིའི་སྲིད་སྐྱོང་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་གཤིས། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཐུན་བྱ་རྒྱུ་དང་། གཤམ་འཁོད་ལེའུ་བཅུ་གཅིག་པའི་དོན་ཚན་ཁག་གཞིར་བཟུང་མ་གཏོགས་བཅའ་ཁྲིམས་འདི་ལ་བསྒྱུར་བཀོད་གཏོང་རྒྱུ་མིན། ༽ ཅེས་གསལ་བ་ནས། མང་གཙོ་ལས། མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ ། ༼ མཉམ་འབྲེལ ༽ འཁོད་མི་འདུག་ན་འདིར་ཐུགས་ཞིབ་གནང་དགོས་པ་ནི། མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་གོ་དོན། ༼ Federation ༽ ལ་གོ་དགོས་པ་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་བདུན་པའི་ནང་གསལ་བའི་ས་གནས་འཐུས་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཡང་མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ། ༼ Federation ༽ གྱི་འོག་ཏུ་བཙུགས་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཞིག་ཡིན་པ་ནས། ༼མང་གཙོ་མཉམ་འབྲེལ། ༽ མ་འཁོད་པ་དེའི་ཐོག་གསལ་བཤད་ཕེབས་གནང་ཡོང་བ་ཞུ།
གཉིས་པ། ༼ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ བཅའ་ཁྲིམས་པར་ཐེངས་དྲུག་པ། དོན་ཚན་ང་བདུན་པ། སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར།
༡ སྤྱི་འཐུས་སུ་འོས་འདེམས་ཟིན་པའི་སྐྱེ་བོ་གང་ཞིག་བཅའ་ཁྲིམས་འདིའི་དོན་ཚན་ ༣༨ པར་གསལ་བའི་སྤྱི་འཐུས་འོས་ཆོས་གང་རུང་མ་ཚང་བར་གྱུར་པའམ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་འཕོ་འགྱུར་བྱ་རྒྱུར་རྩ་འབོར་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཡན་གྱིས་ཐག་གཅོད་བྱུང་བ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་རང་ཉིད་སྤྱི་འཐུས་ནས་འཕོ་དགོས། ༽ ཅེས་གསལ་འདུག་ན།
སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུ་དེ་གསལ་མི་འདུག་ན་འདིར་གསལ་བཤད་ཕེབས་དགོས་པ་ནི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་། ༼ ༡ ཁྲིམས་བཟོ་སྡེ་ཚན། Legislature ༽
༼༢ འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན། Executive ༽
༼༣ ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་སྡེ་ཚན། Judiciary ༽ བཅས་སྡེ་ཚན་གསུམ་དེ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་སྔོན་ཚུད་ནས་གཏན་འབེབས་གནང་བཞིན་པ་ལྟར་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་གཅིག་ནས་ཁྲིམས་བཟོའི་འགན་འཁུར་བླངས་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༡༡༥ ཡོད་པ་གཏན་འབེབས་གནང་ནས་༧ གོང་ས་༧ སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཆོག་མཆན་མཚན་རྟགས་དེ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་ཕེབས་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་དེའི་དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་པ། བཀའ་ཤག་གི་འགན་འཁུར་དང་། འཕོ་འགྱུར། དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་ང་བདུན་པ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོོགས་དང་། སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་བ། དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་ང་བཞི་པ། གྲོས་བསྡུར་བཀག་བསྡོམས། ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཚོ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུ་སྐོར་བཅས་འཁོད་ཡོད་ན་ཡང་བཅའ་ཁྲིམས་པར་ཐེངས་དྲུག་པ་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ འཁོད་པའི་ནང་སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་ལས། ༼ སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར ༽ གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གསལ་མི་འདུག་ན་དོན་ཚན་འདི་གཉིས་ཐོག་མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ། ༼ Democracy Theory ༽ དང་མཐུན་པའི་གསལ་བཤད་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་ཞུ། མང་གཙོ་དང་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་ལ་འགན་འཁུར་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ནང་གསལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ལས་འགན་སྒྲུབ་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་འབྲེལ་བའི་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་དོགས་གཅོད་ཞུ་རྒྱུའི་བདེ་སྙན་དུ། ཡུད་ཙམ་དགོངས་པར་མངའ་བ་མཁྱེེན། མཁྱེན་བཅས་ཕྲན་གོང་མིང་པས་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ སྤྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་ཚེས་ ༢༡ ཉིན་ཕུལ།
ངོ་ཤུས།
༡ དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང་།
༢ བཀའ་ཤག་ལྷན་རྒྱས།
༣ ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་།
སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ལ་བདེ་སྙན་ཕུལ་ནས་ཟླ་བ་གཅིག་འགྲོ་འདུག་ན་བཀའ་ལན་མ་ཕེབས་སྟབས་ཐབས་ལམ་གཞན་མེད་པ་ནས་དྲ་ཐོག་མ་བཞག་ཐབས་མེད་ཆགས་སོང་ན་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ནས་ཐུགས་ཞིབ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ།
༈ གཞུང་པ་ལགས་ནས་སྤྱི་དོན་དུ་དགོངས་བཞེས་ཀྱིིས་ཞུ་སྙན་ཕུལ་བར་བཀའ་ལན་མེད་པ་བློ་འགྱོད་རེད། ཡིག་འཁྱམ་འགའ་རེ་ཕུལ་མཁན་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་། ཡིག་འཁྱམ་ཡིན་མིན་དོན་དུ་བཅད་ན་འདི་ཡིག་འཁྱམ་ཞིག་ག་ནས་ཡིན་དགོས། མི་དམངས་ཀྱིས་འདམ་པའི་གྲོས་ཚོགས་ནས་མི་དམངས་ལ་འགན་བཞེས་གལ་དེ་ང་ཚོའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཞན་སྐྱོན་ཞིག་མིན་ནམ་བསམས།།
ཟླ་ཤས་གོང་གཞུང་པ་ལགས་ནས་དགོངས་ཚུལ་དེ་ཁ་བརྡ་ནང་གསལ་དེད་གནང་སྐབས་གོང་རིམ་ལ་ཞུ་དགོས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཕུལ་ཡིན། དེ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་གཉིས་ནས་ཞུས་ན། དང་པོ་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་འགྱུར་བཅོས་མང་པའི་འགྲེལ་ཡོད་ནས་དམ་དོན་ཞན་པའི་ཆད་ལུས་སུ་གྱུར་སྲིད་པ་དང་། གཉིས་པ་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་དམངས་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་ཆ་སྙོམས་སུ་བཀོད་སྒྲིག་ཡོད་ནའང་། བར་སྐབས་ཞིག་གྲོས་ཚོགས་ནི་ཏེ་བོའི་ནང་གི་གཟུགས་བཟང་དེ་ཡིན་ཚོད་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ལས་རྙོག་གཞི་མང་དག་ཅིག་བྱུང་། དེ་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་རྐྱེན་ནམ་ངན་བྱུས་ལས་དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་ང་བདུན་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་། སྤྱི་འཐུས་བྱེ་བྲག་པ་འཕོ་འགྱུར་གཏོང་བ་ཅེས་པ་ནས་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དེ་དགོས་དབང་གིས་མར་འཐེན་ནས་མེད་པར་བཟོ་མི་སྲིད་པའང་མིན་སྟབས་དགོངས་ཞིབ་ཏུ་ཞུས་སོ།།