ལྗགས་མདའ།
 
ཉིས་སྟོང་བཅོ་ལྔ་ལོ་ནི་རང་རེའི་བོད་ལ་མཚོན་ན། དམིགས་བཀར་གྱིས་གླེང་དགོས་པའི་ལོ་ཟླ་ཞིག་དང་། ཡང་ན་མི་གླེང་ཐུ་མེད་དུ་ཆགས་པའི་ལོ་ངོ་ཞིག་ཏུ་སེམས། ངས་འདི་ལྟར་གླེང་དོན་ཡང་གཞན་མ་ཡིན་ཏེ། ཉིས་སྟོང་བཅོ་ལྔ་ལོ་ནི་སྤྱི་བོ་གནམ་བསྟན་གྱི་མགོ་ནག་བོད་པ་ཐུན་མོང་གི་བགོ་སྐལ་དུ་བྱོན་པའི་སྐྱེས་ཆེན་གསེར་གྱི་ཉི་མ་འདྲ་བ་ཞིག་ལོ་རྒན་ཧྲིལ་བོ་བརྒྱད་ཅུར་སོན་པའི་དུས་སྟོན་དུ་ཆགས་པ་དང་། ཡང་། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རང་ལྡོག་ནས་བལྟས་ན་ཚོགས་འདུ་དང་ཚོགས་འདུ་སྐོང་བ། བྱ་དགའ་དང་བྱ་དགའ་སྩོལ་བ་སོགས་བཟང་ལད་ངན་ཆགས་ཀྱི་ཆོ་ལོ་ཤིན་ཏུ་མང་བའི་ལོ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཉིས་སྟོང་བཅོ་ལྔར་ཧོབ་ཀྱིས་བལྟས་པ།” »

བྱ་འཕུར་ལྷུན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ། (ཨ་རི། རྒྱལ་གཤེན་ཞང་བོད་སློབ་གཉེར་ཁང་།)
 
བདུད་བྷེ་ལགས། ཁྱོད་ཀྱིས་མི་ལོ་སུམ་ཅུའི་གོང་ནས་བཟུང་བོད་གངས་ཅན་པའི་ལས་དབང་དམར་ནག་དབྱངས་སྙན་པི་ཝཾ་གི་རྒྱུད་དུ་བསྡེབས་ཏེ་གླུ་རུ་བླངས་ཞིང་། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ལ་སྙན་པའི་གྲགས་པ་གནམ་སྔོན་མོའི་འབྲུག་སྒྲ་བཞིན་ཁྱབ། མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སེམས་ཚོར་དྭངས་མོ་ས་དོག་མོའི་ཆུ་རྒྱུན་བཞིན་བཞུར་ཏེ་ཆོལ་གསུམ་གྱི་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀ་གཅིག་ཏུ་སྦངས་པར་བྱས། ཁྱོད་ཀྱི་རྡུང་ལེན་ཐོག་མ་⟨རྨ་ཆུའི་ཟམ་བསྟོད།⟩ཀྱིས་

དེ་ལས་མང་བ་། “བདུད་བྷེ། ངས་ཁྱོད་སྙིང་ཡང་རྗེ་གི” »

ཁྲོ་གཏུམ།

 
ཁ་ལོ་བའི་ལག་ཁྱེར་དེས་རླངས་འཁོར་ཁ་ལོ་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་གསལ་སྟོན་ཇི་ཞིག་བྱེད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། ངས་འཕྲུལ་རྟ་གཏོང་སྐབས་རྒྱ་གར་ཉེན་རྟོགས་པའི་ཞིབ་བཤེར་འོག ཧིན་སྒོར་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཆད་པར་སྐྲག་ནས་ཉེ་ལམ་འཕྲུལ་རྟའི་རིགས་སྐོར་ཆོག་པའི་ལག་ཁྱེར་མི་བཟོ་ག་མེད་བྱུང་སོང་།

རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེ་ཡི་ངྷ་རམ་ས་ལར་བརྟེན་གཞི་བྱས་ཡོད་པའི་ཀ་ཅ་རིལ་ཁྲིམས་ཁང་གི་གཡས་གཡོན་ནི། ལག་ཁྱེར་སྣ་ཚོགས་བཟོ་སའི་ལྟེ་གནས་ཤིག་རེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཁ་ལོ་བའི་ལག་ཁྱེར་བཟོ་བ་ནི་ཅི་ཞིག་རེད།” »

རྣམ་གྲོལ་གླིང་། བསོད་ནམས་ནོར་བུ།

 
སྐྱོ་ཉམས་སྟོན་པའི་བི་ཧར་གྱི་ཉི་འོད་མོག་པོ་གནམ་གཞུང་ན་སླེབ་དུས་ང་དང་གྲོགས་པོ་ཚོ་རྡོ་རྗེ་གདན་ཉེ་འགྲམ་གྱི་གནས་སྐོར་ལ་འགྲོ་བའི་ཉེར་བསྡོགས་བརྩམས། སྤྱི་ལེ་ 40 ཡར་མར་གྱི་ས་ཆ་ལ་མི་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་གནས་སྐོར་འགྲོ་བ་ནི་ལས་སླ་པོ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན་ཏེ། དང་པོ་འགྲོ་བའི་བསམ་བློ་མཐུན་ཞིང་བར་དུ་རྡོག་སྒྲ་གཅིག་ལ་གཏད་དགོས་པས་སོ།།

སྣུམ་འཁོར་ཆེ་ཆུང་གཉིས་གླས་ཏེ་ཐོན་ལ་ཉེ་བ་ན། གྲོགས་པོའི་ཕ་རྒན་གྱིས་ཧིན་སྒོར་ 1500 བཏོན་ཏེ་ང་ལ་སྦྲང་འགྱེད་ཆེད་ལྕགས་སྒོར་ལ་བརྗེ་སྒྱུར་བྱེད་པར་

དེ་ལས་མང་བ་། “ཉིན་ཕྱེད་གནས་སྐོར་གྱི་ཟིན་ཐོ།” »

–ཐེ་བོ་སངས་རྒྱས།

 
ངས་ནམ་རྒྱུན་དྲ་རྒྱའི་འཇིག་རྟེན་ནི་རྟོགས་དཀའ་ཞིང་ངོ་མཚར་ཅན་དུ་འདོད་དེ། གཉིད་མ་ཁུག་པའམ་དུས་ཚོད་མ་འཁྱོལ་དུས་ངམ་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་དྲ་ཉུལ་བྱེད་པར་གོམས། དོ་ནུབ་ཀྱང་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་ལ། དྲ་ཐོག་ཉུལ་གྱིན་ཉུལ་གྱིན་ཐང་ཧྲུའུ་རྩོམ་པ་པོའི་པོད་ཁུག་ནང་སླེབས། གཤམ་གསལ་བོད་གནས་འདི་ཁོང་གིས་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ་པ་རེད།

“འུ་བུ་ཅག་དང་འབྲེལ་བ་ཚུགས་ནས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཅན། ཐུ་བྷོད་མི་རིགས་འདིའི་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་རེར་ཇི་ལྟར་འགྲེལ་དགོས་མ་ཤེས།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཐང་ཧྲུའུ་རྩོམ་པ་པོའི་ཟིན་བྲིས་ཤིག་དྲ་ཐོག་ནས་རྙེད་པ།” »

རོང་བོ་དཀོན་མཐིལ།

 
ད་ལྟ་དྲ་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཁྱབ་བཞིན་པ་ནི། དེ་རིང་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༦ ཕྱི་ཟླ་༡ ཚེས་༡༡ ཉིན་བོད་མདོ་སྨད་ཀྱི་རེབ་གོང་ཐུན་རིན་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གཞུང་ལས་ཁང་གིས་ས་གནས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་སྡེ་ཁག་དང་དོན་གཉེར་ལས་ཁུངས་སོ་སོའི་གཞུང་ཐམ་དང་། སྒོ་བྱང་སོགས་ལ་ངེས་པར་དུ་བོད་ཡིག་ཀྱང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པའི་བརྡ་སྦྱོར་ཞིག་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བཀྲམས་འདུག་པ་དེ་རེད། སྤྱིར་ན་བརྡ་སྦྱོར་འདི་ཙམ་སྤེལ་བ་ཙམ་གྱིས་དེ་དོན་མ་འོངས་པར་ལག་ལེན་སྟེང་དུ་ཇི་བཞིན་འཁེལ་ཐུབ་མིན་ནི་ད་ལྟ་བཤད་ཐག་མི་ཆོད་ན་ཡང་།

དེ་ལས་མང་བ་། “བརྡ་སྦྱོར་ཞིག་ལས་འཕྲོས་ཏེ་བོད་ཡིག་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་གཏོང་ཕྱོགས།” »

—–དྲི་བ་འདྲི་མཁན་ཆོས་ཉིད།
ཡིག་ཕབ་པ་ཚེ་བརྟན་བཀྲ་ཤིས།

 
༡ དང་པོ་ཁྱེད་རང་གི་མི་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གནང་རོགས།

བདག་གི་མིང་ལ་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ཟེར། སྐྱེས་ཡུལ་ལྷ་ས་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “ཟླ་གཅིག་རིང་སྙན་དེབ་ཆིག་སྟོང་བཙོང་ཚར་ལ་ཉེ།” »

མཁོ་སྤྲོད་པ། འབུམ་ཤུལ་བསོད་ནམས་ལྷུན་གྲུབ།
 
མཆོག་ཏུ་བཀུར་འོས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་རྒྱས་ཀྱི་ཞབས་དྲུང་དུ།

གུས་ཞུ། འདི་ནས་ང་ཚོས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འོས་བསྡུའི་སྒྲིག་གཞི་ལ་ཡིད་ཆེས་བློ་གཏད་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ ༢༠༡༥ ཟླ་༡༡ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཞུ་གཏུག་སྙན་ཞུ་གནས་ཚུལ་༧ དང་། དོགས་འདྲི་༡༨ ཅན་གུས་པས་ཕུལ་བ་བཞིན། དེ་ནས་ ༢༠༡༥ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་འཁོད་ཀྱི་ཡིག་ལན་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལམ་དང་ཐད་ཀར་མྱུར་འཕྲིན་བརྒྱུད་གནང་སོན་བྱུང་བར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་བ་ཆབས་ཅིག གསལ་བཤད་ལན་འདེབས་དོན་ཚན་གསུམ་ཅན་འདི་སླར་ཡང་མི་འབུལ་ཐབས་མེད་བྱུང་བར་དགོངས་འགལ་མེད་པ་ཞུ་བ་ཡིན།

དེ་ལས་མང་བ་། “འོས་བསྡུའི་ཡང་ལན།” »

ཡོང་ཁུངས། བོད་ཀྱི་དུས་བབ།

 
ཉེ་ལམ་འདི་ག་བོད་ཀྱི་དུས་བབ་གསར་ཁང་གི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་དོན་འགྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཡུ་རོབ་ནང་སྐོར་སྐྱོད་དང་བསྟུན་ཏེ། ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་ས་ཕ་རེ་སིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐད་ཡིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་ཡོན་སློབ་ཆེན་(Institut national des langues et civilisations orientales)ཞེས་པའི་བོད་སྐད་ཡིག་སྡེ་ཚན་ནང་༼བོད་ཀྱི་གསར་འགོད་ལས་རིགས་ཀྱི་བྱུང་རིམ།༽ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད་གཏམ་བཤད་དང་བསྟུན་ཏེ། སློབ་ཆེན་དེ་གའི་བོད་ཡིག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་མཁས་པ་ཆོས་ཉིད་དབང་མོ་

དེ་ལས་མང་བ་། “བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་དེ་ཚོའི་ཤེས་ཚད་དང་བརྩོན་འགྲུས་གཉིས་ཐད་ནས་མ་འདང་བ་རེད།” »

ཀུན་བཟང་སྒྲོལ་མ།

 
༡༽ དྲི་བ། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས། ཐོོག་མར་རང་གི་སློབ་སྤྱོང་གི་ལམ་དུ་ཅི་ལྟར་བཞུས་པའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གནང་རོགས།

ལན། ཤ་རུས་གདུང་རྒྱུད་གཅིག་པའི་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་ཚོ། སྐུ་ཁམས་བཟང་། རང་ཉིད་ལ་མཚོན་ན་ཆུང་བྱིས་པའི་དུས་ནས་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་འབྲོག་ཕྲུག་ཅིག་ཡིན། སྐབས་དེ་དུས། སློབ་གྲྭ་ནི་ངའི་རྨི་ལམ་ཀྱི་ཞིང་ཁམས་ལ་ཡང་འཁོར་མ་མྱོང་ལ། ཐ་ན་ཀ་ཁ་ཙམ་ཡང་ཀློག་མི་ཤེས། མ་ཟད། དབྱར་གསུམ་གྱི་ཆར་ཆུ་དང་། དགུན་གསུམ་གྱི་གྲང་ངར། སྟོན་གསུམ་གྱི་ཕྱུགས་རྫི་བྱས་ནས་རྙེད་དཀའ་བའི་བྱིས་པའི་ལོ་ཟླ་ཡོད་ཚད་

དེ་ལས་མང་བ་། “྆རྩོམ་པ་པོ་ཆབ་བྲག་ལྷ་མོ་སྐྱབས་ནས་བསྐུར་བའི་དྲི་བ་༡༡ གི་ལན་མདོར་བསྡུས།” »

སོག་མདའ།

 
སྤྱི་ལོ་༡༩༨༩ ལོར་ང་རང་རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་གི་མི་རིགས་སློབ་འབྲིང་གི་ལོ་རིམ་དང་པོའི་སློབ་མ་ཡིན་ཞིང་། ང་ཚོས་འཛིན་གྲྭའི་ནང་སློབ་བུ་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཡོད། འཛིན་གྲྭའི་འགན་ཁུར་མཁན་གྱི་དགེ་རྒན་རྒན་འབྲུག་ལྷ་ཡིན། ང་ཚོའི་འཛིན་གྲྭ་དང་ལོ་རིམ་གཉིས་པའི་འཛིན་གྲྭ་གཉིས་ཀྱི་ཁང་ཤུར་གཅིག་ཡིན། དེ་དུས་མཐོང་མྱོང་བའི་ལོ་རིམ་གཉིས་པའི་སློབ་གྲོགས་རྣམས་ཀྱི་ནང་ཡོད་པ་གཅིག་ནི་ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་དབྱིན་ལན་ཨོ་སི་ཧྥོ་ཏི་སློབ་གྲྭར་ཆེན་མོར་འབུམ་རམས་པའི་ཕྱག་འཁྱེར་ཐོབ་པའི་སྐུ་ཞབས་བླ་མ་སྐྱབས་རེད།

དེ་ལས་མང་བ་། “རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་ཡིག་ཕྱིར་དྲན་མ།” »

རྒྱ་གྲོལ། ༼གཅན་བཟོད་རྒྱམ་གྱིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས།༽

མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་མཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ།

———བོད་ཀྱི་བཙོན་མ“ཨང་ཉེར་བཞི་བ”

དེ་རིང་བདག་ལ་གློ་བུར་བའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་བྱུང་བ་ནི་བོད་ཀྱི་མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པརམཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེས་ཆེ་བ་དེ་སུ་རེད་ཅེས་པའི་དྲི་བ་འདི་ཡིན། ངས་དབང་མེད་དུ་དེ་ལ་བསམ་གཞིག་གཏོང་དགོས་བྱུང༌། དྲི་བ་འདིའི་མདུན་དང་རྒྱབ་ཏུ་བོད་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་གལ་ཆེན་ཞིག་བསྡུས་ཡོད།

དེ་ལས་མང་བ་། “མར་ལེའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པར་མཁས་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ།” »