ཁྲི་རལ་པ་ཅན།
དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་མི་ཚེ་དང་གཤིས་སྤྱོད།
ཉེ་ལམ་ནས་དྲ་ངོས་དང་རླུང་འཕྲིན་རྒྱུད་ལམ་བཅས་སུ་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀར་ཨ་མདོའི་རྩོམ་རིག་པ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་། ཁོང་གི་བྱས་རྗེས་དང་བྱས་ཉེས་གཉིས་ཀར་གླེང་མོལ་མང་ཙམ་གནང་སོང་བས། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྐོར་ལ་བསྐྱར་དུ་བསམ་བློ་ཞིག་མི་གཏོང་ཀ་མེད་གྱུར།
གཅིག་བྱས་ན་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་ཤེས་ཡོན་ཅན་དང་བླ་སྤྲུལ། གཞུང་ཞབས་དང་སྤྱི་འཐུས་སོགས་གནད་ཡོད་མང་པོས་ཡུལ་དུས་ཀྱི་དབང་གིས་མི་དེ་ངོ་མི་ཤེས་ཀྱང་སྲིད་པ་ཡིན་པས།
ཀོ་ལི་གྷ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
ཀ་ཡེ་གསོན་དང་དྲ་རྒྱའི་དྲ་གྲོགས་ཚོ།།
ཁ་སྟོང་དོན་སྟོང་མིན་པའི་མཆན་ཞིག་ཞོག །
ག་ས་གང་ལ་འགན་མེད་ཇུས་གཏོགས་ཚོ།།
ང་ཚོ་དྲ་འབུ་འདྲ་བ་གང་ན་འདུག །
ཅ་ཅོ་མང་བའི་མཆན་བུ་འདེབས་པ་འདིར།།
ཆ་བཞག་མེད་པའི་མི་ཡིས་འཕྱ་སྨོད་མང་།
གངས་ཤར།
ཉེ་ཆར་འབྲུག་གི་ལས་བྱེད་ཞིག་གིས་འབྲུག་ཆོས་དོན་ལྷན་ཁང་གི་བཀའ་རྒྱ་ཞིག་ང་ལ་བསྐུར་འདུག ཞིབ་པར་བཀླགས་པས། ཤུགས་ལྡན་འབྲུག་ལ་སྡོད་མི་ཆོག་ཟེར། དེ་འབྲུག་ནས་ཕྱིར་ཕུད་པ་ཡིན་ཟེར། འབྲུག་གི་ལས་བྱེད་ཁོང་ངེད་སྡོད་སའི་གྲོང་ཁྱེར་དེར་ཕེབས་སྐབས། ངའི་ཤག་ལ་སྡོད་པ་མང་ཞིང་། རྗེས་མ་འབྲེལ་བ་ཇེ་ཟབ་ཕྱིན་ནས། ཁོང་གི་སྤུན་མཆེད་དང་བཟའ་ཟླ་བུ་ཕྲུག་སུ་ཡང་གྲོང་ཁྱེར་འདིར་ཕེབས་སྐབས། ངའི་ཤག་ཆུང་ཆུང་དེ་ཁོང་རྣམས་ཀྱི་མགྲོན་ཁང་ཡིན་ཤག་དང་། ངས་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཁས་ལེན་ནས། ཁྱེད་ཚོ་ཕེབས་རྐྱང་དང་། ངས་བསུ་རྐྱང་ཡིན་ཟེར་ནས་ལོ་མང་ཕྱིན།
སྤོབས་པ་མཐའ་ཡས།
ཁོ་རེ་ཡའི་དམག་འཁྲུག་ནི་ཡུལ་དེ་ལྷོ་བྱང་གཉིས་སུ་བཅད་ནས་དམར་ཤོག་དང་དམར་ཤོག་མ་ཡིན་པའི་བར་གྱི་དྲག་པོའི་དམག་འཐབ་སྐྱི་གཡའ་བ་ཞིག་རེད། དམག་འཁྲུག་འདིའི་ཁྲོད་དུ་དམར་ཤོག་པའི་དབང་ཤུགས་འགོག་རྒོལ་གྱི་ཆེད་དུ་རྒྱལ་ཚོགས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཁོངས་གཏོགས་མང་པོས་འཐབ་རྩོད་རྒྱ་ཆེ་ལ་རྙོག་འཛིང་ལྡན་པ་ཞིག་བྱས་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་ད་ལྟ་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་དམག་འཁྲུག་འདིའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་། ངོ་བོ། མཇུག་འབྲས་བཅས་གསལ་པོ་ཞིག་ཤེས་ཀྱིན་མེད་པས་’བརྗེད་ཟིན་པའི་དམག་འཁྲུག་’ཀྱང་ཟེར་སྲོལ་ཡོད།
ཁྲོ་གཏུམ།
བྱང་ཆ་ཆེ་བའི་ལག་ཟུང་གིས་ཁ་པར་གྱི་གཡས་གཡོན་ལ་སྐུ་སྲུང་གི་སྐྱེ་བ་བླངས་པའི་དུས་དེང་སང་གི་རྣམ་འགྱུར་ལས། ཁྱོད་ནི་ཐག་རིང་ལ། ང་ནི་རྒྱང་རིང་གི། སྐད་ཆའི་མགོ་ཁུངས་གཅིག་པུས་ཁ་ལག་གཉིས་ལ་ནང་སྔ་ལངས་དང་དགོང་འཕྱི་ཉལ་བྱེད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་རྟ་ཕོ་ཞིག་བཅིབས་སུ་ཞུགས་པ་ཡིས། ཁྱོད་རང་གི་མིག་མདུན་གྱི་དངོས་པོ་དག་ཤི་སོང་ལ། ཉེ་མཁྲིས་ཀྱི་གྲོགས་དང་གྲོགས་མོའི་དགོད་སྒྲ་ལ་ཧེ་བག་བཞག་ཡོད་པས།
ཡོང་ཁུངས། བོད་ཀྱི་དུས་བབ། རྟ་མགྲིན་སྒྱུ་རྩལ་ནས་འོས་སྦྱོར་བྱས།
སྒྱུ་རྩལ་བ་རྟ་མགྲིན་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་༼ཡངས་པའི་ལམ༽ཞེས་པའི་གླུ་གཞས་གཉིས་པ་དབུ་འབྱེད་ཐོག སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས་གླུ་གཞས་སྒྱུ་རྩལ་གྱིས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ལ་ནུས་པ་ཆེན་པོ་འདོན་ཐུབ་གསུངས། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༡ ཡོལ་ཙམ་ལ་དྷ་ས་མེག་གྷན་བོད་ཀྱི་གསོལ་མགྲོན་ཁང་དུ། བོད་རིགས་གཞས་པ་དང་ཁབ་གཙགས་རི་མོ་བ་རྟ་མགྲིན་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་
སྲས།
རྟེན་འབྱུང་གཏམ་གྱི་སྙིང་པོར་མཐོང་བའི་བདག་གི་སྟོན་པ་དྲིན་པོ་ཆེས།།
ཆགས་སྡང་དུག་གི་རྩ་བར་གསུང་བ་བདེན་པ་ཀུན་ལས་བདེན་དུ་མཆི།།
ཁ་སང་དེ་རིང་ཉེ་རྒྱང་ཀུན་ན་ཐམས་ཅད་དུག་གིས་སྨྱོས་ནས་འདུག།
སྨྱོན་པའི་གཏམ་ལ་བཟང་ངན་མེད་མོད་ལ་ལའི་སྐད་མགོ་ཀུན་ལས་མཐོ།།
སྒྲ་གཅན་གཟའ་ཡིས་ཉི་ཟླ་འཕྲོགས་ཤིང་སྐར་ཚོགས་གཞན་དུ་བྲོས་ཤུལ་དུ།།
འཇིག་རྟེན་མུན་པའི་དོང་དུ་ལྷུང་ཞེས་མིག་ལྡན་ཤུགས་ཀྱིས་ངུ་ནའང་།།
གཅན བཟོད་རྒྱམ།
གཅིག
ད་ལོ་ནི་ང་ལ་དྭགས་སུ་ཡོང་ཐེངས་དགུ་པ་དེ་ཡིན། ཕྱི་ལོ་༢༠༠༥ ལོར་ང་ཐེངས་དང་པོར་ལ་དྭགས་སུ་ཡོང་བ་ཡིན་ལ། མི་ལོ་དྲུག་ནང་གི་ལ་དྭགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ནི་ཧ་ལས་པ་ཞིག་རེད་འདུག དེ་ཡང་གཙོ་བོ་དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་དང་ཡུལ་སྐོར་བའི་ཕྱོགས་ནས་རེད་འདུག དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་ནི་འཛམ་གླིང་གང་སར་ཚ་ཚ་འུར་འུར་གྱི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་རོགས་རམ་འོག་ལ་དྭགས་ཀྱི་ས་མཐོའི་ཡུལ་ལྗོངས་འདི་ཡང་གང་འཚམ་གྱིས་ཡར་རྒྱས་དང་འགྱུར་བ་ཕྱིན་འདུག
གཞས་མ། ཕུར་བུ་ལྷ་མོ
ཀོ་ལི་གྷ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
ཀ་ར་གུ་རམ་ཕྲུ་གུའི་ཟས།།
ཁ་ཟས་ཞིམ་པོ་དཔོན་གྱིས་བཞེས།།
ག་བཏང་གོ་ཆོད་གཡོག་གི་འགན།།
ང་ཚོའི་ཕ་ཡུལ་གངས་ལྗོངས་བོད།།
ཅ་ཅོ་དབེན་པས་ཆོས་བྱེད་མང་།།
ཆ་ཚང་ནང་པའི་བསྟན་ལ་དད།།
རྩོམ་པ་པོ། ས་དཀྱིལ་ཚེ་བཀྲ། འཇིགས་མེད་ཀྱིས་འོས་སྦྱོར་བྱས།
འཁྱག་གྲང་གི་ནམ་ཟླས་ས་ཆེན་གྱི་གསུས་ཁོག་གཤགས་ཤིང་ལྗང་ནེམ་གྱི་ལོ་མ་དགུན་གཞུང་གི་བྲང་ལ་འབྱར་བའི་སྐབས་འདིར། སྙན་ངག་གི་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་མི་ཕོ་སྐོར་ཞིག་གསེར་གྱི་གྲུ་གུ་སྒྲིལ་བ་བཞིན་རེབ་གོང་རིག་འབྱུང་གྲོང་དུ་འཛོམས་བྱུང་སྟེ། བོད་པའི་སྙན་ངག་གི་ཚོགས་པ་གསར་བ་མི་རབས་གསུམ་པའི་རྩོམ་རིག་འདུ་ཚོགས་སྐབས་བརྒྱད་པ་དང་《མི་རབས་གསུམ་པ》སྤྱིའི་འདོན་ཐེངས་ལྔ་བ་འགྲེམ་སྤེལ་མཛད་སྒོ་སྤྱི་ཟླ11པའི་ཚེས་29དང30ཉིན་བར་རེབ་གོང་ནས་ཚོགས་པ།
དེ་ལས་མང་བ་། “མི་རབས་གསུམ་པའི་རྩོམ་རིག་འདུ་ཚོགས་སྐབས་བརྒྱད་པ་རེབ་གོང་ནས་ཚོགས་པ།” »
བདེན་པའི་ཕོ་ཉ།
ཀ་དག་གནས་ལུགས་རྟོགས་པའི་དྲ་གྲོགས་རྣམས།།
ཁ་བཤད་སྟོང་པའི་རྩོམ་དང་མཆན་བུ་མང་།།
ག་ལེར་ཞིབ་མོར་བལྟས་ན་ཡིད་རེ་མུག །
ང་མཁས་ང་ཤེས་ང་འཇོན་དྲ་འབུ་མང་།།
ཅ་ཅོ་མ་མང་གནས་ལུགས་རྟོགས་ན་བཟང་།།
ཆ་རྒྱུས་མེད་ཀྱང་རིག་པས་བརྟག་ན་ཤེས།།
གནས་ཚུལ་གཏོང་མཁན། བསྟན་འཛིན་དགེ་ལེགས།
ཟླ་བ་༡༢ ཚེས་༤ ཉིན། ནེའུ་ཡོག་གི་ལ་རྩེ་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ། ཕྱི་དྲོའི་ཆུ་ཚོད། ༦:༣༠ ཐོག་ལ།
དབྱིན་ཇིའི་མཁས་དབང་ཁེ་ལེར་ཧ་རི་སི་༼Clare Harris༽ མཆོག་གི་དེབ་གསར་པ། “འཛམ་གླིང་ཡང་རྩེའི་སྟེང་གི་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་སྟེ། བོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དང་། ཆབ་སྲིད། ངོ་སྤྲོད་བཅས་གླེང་བ།” ༼The Museum on the Roof of the World: ART, POLITICS, AND THE REPRESENTATION OF TIBET༽ ཞུ་བ་དེ་དབུ་འབྱེད་བྱ་རྒྱུ་དང་།
བཙན་གསེར་ཞུན་དུ་འབོད་པ་ནས།
—- ཉིན་འདི་དག་ལ་སྐད་འཕྲིན་ལས་དགོས་མེད་ཀྱི་དོན་བྱ་མང་པོ་ཞིག་མཐོང་བའི་ལན་དུ།
ཅི་ཞིག་བཤད་ནས་གང་ཞིག་ཤོད་ན་འགྲིག་གམ་མི་འགྲིག་གྲོགས་པོ་ལགས།།
ཇི་ལྟར་བཤད་ཅིང་ཅིའི་ཕྱིར་བཤད་དགོས་ཁྱོད་ཀྱིས་བསམ་མམ་མ་བསམ་ཀྱེ།།
བཤད་རྒྱུ་དེ་ལ་ནུས་ཤུགས་ཆེའམ་འཆད་ཀྱིན་འཆད་ཀྱིན་ཅི་འདྲ་རེད།།
བཤད་བྱ་དེ་ལ་གནས་ལུགས་འདུག་གམ་ཉན་ཀྱིན་ཉན་ཀྱིན་གང་འདྲ་རེད།།
ཨེ་མ་ཧོ།
ན་མོ་གུ་རུ་ཡ་མནྟ་ཀ་ཡེ།།
ཀ་དག་སྤྲོས་བྲལ་ཆོས་དབྱིངས་ངང་ཉིད་ལས།།
ཁ་མདོག་དམར་ནག་གཤིན་རྗེ་གཤེད་མའི་ཚོགས།།
ག་ས་གང་དུ་བཞུགས་ཀྱང་མྱུར་བྱོན་ནས།།
ང་ཚོའི་བསྟན་དགྲ་བརླག་པའི་གྲོགས་མཛོད་ཅིག།
དེ་ལས་མང་བ་། “ཨེ་ཙིའི་དོལ་ཚོགས་འཇོམས་པའི་གནམ་ལྕགས་ཐོ་བ་ཞེས་བྱ་བ།། ཞར་བཀོད་གཅིག” »
ཀོ་ལི་གྷ་གཞིས་ཆགས་གཞུང་པ་ཚེ་དབང་བསོད་ནམས།
ཀ་མིག་སུམ་བཅུའི་ཀ་བཤད་འདི་ལ་གཟིགས།།
ཁ་དང་མིག་དང་རྣ་བ་རྐང་ལག་བཅས།།
ག་དུས་ཡིན་ཀྱང་ལུས་སེམས་འཚོ་མཁན་ཡིན།།
ང་རྒྱལ་ཁོང་ཁྲོ་འདོད་ཆགས་ཞེ་ལྡང་དུག།
[གསལ་བཤད། དེ་རིང་དྲན་ཕྱོགས་ཤིག་གིས་འདས་པོ་དམ་པ་མགོན་པོ་ཚེ་རིང་གི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་འཚོལ་འདོད་སྐྱེས་ཏེ་ཁ་བརྡ་དྲ་བར་བཙལ་བ་ཡིན། རྩོམ་ཡིག་རྣམས་ཁ་འཐོར་འདུག་སྟབས་རྩོམ་ཡིག་རེ་རེ་འཚོལ་བཞིན་རྩོམ་ཡིག་ཚང་མ་འཚོལ་བའི་རྩོལ་བ་བསྟེན། དེའི་འབྲས་བུ་རྣམས་འདིར་གཟིགས་བདེ་ཡོང་ཕྱིར་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིགས་ཏེ་བཀོད་ཡོད། ༢༠༠༨ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་རྩོམ་གྱི་ཐོག་མ་ “རྒྱལ་དབང་རིན་པོ་ཆེའི་མཚན་བསྟོད། གཞས་ཚིག” ཅེས་པ་ནས་མགོ་བཙུགས་ཏེ་ ༢༠༡༢ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་གྱི་རྩོམ་ “ཁྱོད་ཀྱིས་བོད་དོན་དེ་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་མོལ་བརྒྱུད་ནས་མ་གཏོགས་སེལ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད་འདོད་དམ།” ཞེས་པའི་བར་